به گزارش آوای رودکوف ؛ روزنامه شرق نوشت: زندگي در عصر ارتباطات، فضاي مجازي را به يكي از عرصه‌هاي ديپلماسي عمومي بدل كرده و محمدجواد ظريف، وزير خارجه كشورمان، به‌خوبي از اين ابزار بهر‌ه مي‌گيرد تا به‌موقع و صريح مواضع خود را بيان كند.
او اين‌بار از خجالت يكي از مفتي‌هاي سعودي درآمده و نوشته است «واقعا که هیچ شباهتی بین اسلام ایرانیان و اکثریت مسلمانان با افراط‌گرایی نژادپرستانه‌ای که مفتی سعودی و بانیان وهابی تروریسم تبلیغ می‌کنند وجود ندارد». ماجرا اين بود كه عبدالعزیز الشیخ، مفتی اعظم عربستان سعودی، يك روز پس از پيام مقام معظم رهبري به مناسبت فرارسيدن موسم حج، در اظهاراتی تفرقه‌افکنانه گفته بود محتواي پيام رهبري برايشان جاي تعجب ندارد چراكه «ایرانی‌ها مسلمان نیستند! ایرانیان از اولاد مجوس‌ها هستند و خصومت‌شان با مسلمانان به‌ویژه سنی‌ها بسیار قدیمی است».
برخی از اعراب نژادپرست، ایرانیان زرتشتي را «مجوس» خطاب مي‌كنند.عصبانيت عبدالعزيز الشيخ از آنجا بود كه مقام معظم رهبري در پيام روز دوشنبه خود تأكيد كرده بودند «جهان اسلام، اعم از دولت‌ها و ملت‌های مسلمان باید حاکمان سعودی را بشناسند و واقعیت هتاک و بی‌ایمان و وابسته و مادی آنان را به‌درستی درک کنند؛ باید به‌خاطر جنایاتی که در گستره جهان اسلام به بار آورده‌اند، گریبان آنها را رها نکنند؛ باید به خاطر رفتار ظالمانه آنان با ضیوف‌الرحمان، فکری اساسی برای مدیریت حرمین شریفین و مسئله حج بکنند. کوتاهی در این وظیفه، آینده امت اسلامی را با مشکلات بزرگ‌تری مواجه خواهد ساخت».به گزارش ايسنا، عبداللطیف الزیانی، دبیر کل شورای همکاری خلیج فارس نيز با بيان اينكه «اظهارات آیت‌الله علی خامنه‌ای در متهم‌کردن ریاض به کشتن، در ماجراي مرگ تقریبا دوهزارو ٤٠٠ زائر در مراسم حج سال گذشته، نامناسب و توهین‌آمیز بود»، مدعی شد: «این اظهارات تحریکی آشکار و تلاشی ناامیدانه در سیاسی‌کردن حج بود». به‌هرحال، مفتي سعودي در حالي آن اظهارات خصمانه را طرح كرده كه روابط ايران و عربستان تيره و تار است و بعد از فاجعه منا در عيد قربان سال گذشته، در مسئله حج نيز درگيري‌هايي دارند. كارشکنی‌های حکام سعودی سبب شده است زائران ایرانی در مراسم حج بیت‌الله الحرام حضور نداشته باشند و حالا به آنها اهانت هم بشود.
حكام سعودي كه به گفته مقام معظم رهبري «به‌جای عذرخواهی و پشیمانی و تعقیب قضائیِ مقصران مستقیمِ این حادثه هولناک (فاجعه منا)، با نهایت بی‌شرمی و وقاحت، حتی از تشکیل هیأت حقیقت‌یاب بین‌الملل اسلامی نیز سر باز زدند؛ به‌جای ایستادن در جایگاه متهم، در جایگاه مدعی ایستادند و دشمنیِ دیرین خود با جمهوری اسلامی و با هر پرچم برافراشته اسلام در مقابله با کفر و استکبار را با خباثت و سَبُک‌سریِ بیشتر آشکار ساختند». گويا به حضور‌نيافتن زائران ايران در مراسم حجم و قطع روابط سياسي و اقتصادي خود با ايران نيز راضي نيستند و از هر فرصتي استفاده مي‌كنند هيزم روي هيزم آتش دشمني‌هاي موجود بگذارند؛ از‌همين‌رو مقام معظم رهبري در انتقادهايش از جهان اسلام، خواست مدیریت مراسم حج را از عربستان سعودی بگیرند. روشن است كه عربستان در مواضع ضد ايراني خود تنها نيست و در مورد اخير نيز مها عقيل، رئیس بخش رسانه‌ای سازمان کنفرانس اسلامی، با حمایت از اين كشور توصیه کرد «ایران سیاست را از حج دور نگه دارد!» با وجود همه اين حمايت‌‌ها، مقامات ايراني بر مواضع خود پافشاري مي‌كنند و شاهد بوديم بعد از اظهارات اخير مفتي سعودي، وزير خارجه كشورمان بار ديگر از صفحه توييتر خود استفاده كرد تا پاسخ مناسبي به اين گزافه‌گويي‌ها بدهد.
مشاجرات توييتري
ظريف پيش‌ازاين نيز بارها با همين راه و روش وارد عمل شده و در مقابل سعودي‌ها و ديگران موضع‌گيري كرده بود؛ براي نمونه همين دي‌ماه گذشته كه ظريف در مقاله‌ای برای روزنامه نیویورک‌تایمز درباره نگراني عربستان سعودی از فروریختن دیوار ایران‌هراسی نوشت و عبدالله‌بن‌زاید، وزیر خارجه امارات، توييت كرد «وقتی مقاله وزیر امور خارجه ایران در روزنامه نیویورک‌تایمز را خواندم، احساس کردم یادداشتی از یک وزیر امور خارجه کشورهای اسکاندیناوی است»، شاهد يك مجادله توييتري بوديم؛ عبدالله‌بن زايد از فضاي مجازي استفاده كرده بود و ظريف هم در همان فضا پاسخ داد: «دیپلماسی عرصه بلوغ و پختگی است و نه تازه‌به‌دوران‌رسیدگی متکبرانه». اگرچه وزير خارجه ما در اين پيام نامي از امارات نبرده بود؛ اما او به خود گرفت و با راه‌انداختن هشتگ بلوغِ دیپلماتیک نوشت: «سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌ها را آتش نزنید، اشغال نکنید و تخریب نکنید. دیپلمات‌ها را گروگان نگیرید». اين تنها رويارويي ظريف در فضاي مجازي نبود و يك بار نيز با يك سناتور آمریکایی درگير شد؛ تام کاتن، سناتور تازه‌کار و تندرو جمهوری‌خواه، در صفحه تويیتر خود، ظريف را «ترسو» خطاب كرده و از او خواسته بود به واشنگتن برود تا درباره آنچه «ظلم، بد‌عهدی و ترور» در ایران خوانده بود، با او مناظره كند؛ ظريف نيز در صفحه فيس‌بوك خود كه اين روزها ديگر از آن استفاده نمي‌كند، به جلسه سخنراني‌اش در دانشگاه نیویورک و توییت‌های سناتور کاتن اشاره کرد و نوشت: «بحثچالشی؛ ولی بسیار خوبی بود؛ البته از یکی، دو اشاره مؤدبانه و کاری که به سناتور کاتن- نویسنده نامه معروف ۴۷ سناتور- کردم و حاضرین هم خیلی پسندیدند، وی خیلی عصبانی شده و در حساب توییترش شروع کرده به ناسزاگویی که آن هم جالب است؛ حالا شاید یک پاسخ براساس ادب ایرانی به او که تازه دارای فرزند پسری شده بدهم». او سپس توييت كرد «چیزی که به آن نیاز داریم، دیپلماسی جدی است و نه اتهامات اشتباه از جانب کسی که خودش را زیادی مرد حساب می‌کند. تبریک برای تولد فرزندت. امیدوارم تو و خانواده‌ات با آرامش در کنار وی لذت ببرید».
ديپلماسي توييتري
يكي ديگر از توييت‌هاي بحث‌برانگيز ظريف نيز در تيرماه سال گذشته و در آن مقطع حساس از مذاكرات هسته‌اي نوشته شد؛ درست وقتي كه جان کری، وزیر خارجه آمریکا، دقایقی در مقابل دوربین خبرنگاران حاضر شد و نطق ازپیش‌تنظیم‌شده خود را قرائت کرد، ظريف توييت كرد: «به‌شدت در حال كار هستيم، ولي نبايد عجله كرد تا كار به‌خوبي انجام شود. اين حرف را جدي بگيريد: شما نمي‌توانيد اسب‌ها را در وسط رودخانه عوض كنيد». او از اين ضرب‌المثل آمريكايي استفاده کرد و نشان داد كه چقدر خوب به تاريخ اين كشور مسلط است. چراكه اين ضرب‌المثل را يك‌بار هم آبراهام لینكلن در سال ١٨٦٤ در اوج جنگ داخلي آمريكا و درحالي‌كه از چهار سال قبل رئيس‌جمهور بود، در نطق انتخاباتي رياست‌جمهوري مورد اشاره قرار داد و گفت: «آقایان، من به خودم اجازه نداده‌ام که به این نتیجه‌گیری برسم که من بهترین فرد در کشور هستم؛ اما در این مورد داستانی درباره یک کشاورز هلندی به ذهن من می‌آید که به همراه خود گفته بود: «وقت عبور از عرض رودخانه زمان مناسبی برای تعویض اسب‌ها نیست»». ناگفته نماند كه ديپلماسي عمومي و بهره‌برداري از تكنولوژي و فضاي مجازي براي ظريف هميشه در این قالب خلاصه نمي‌شود و او بارها نيز در مواقع حساس از همين شيوه براي موضع‌گيري و اظهارنظر استفاده كرده است. يكي از آخرين موارد آن بعد از كودتاي تركيه بود كه بلافاصله نوشت: «تا آنها که پشت تروریسم در استانبول، داکا و حالا بغداد هستند و ایدئولوژی آنها شکست نخورده است، نباید از پا بنشینیم و نخواهیم نشست».
او حتي بعد از درگذشت عباس کیارستمی، کارگردان معروف و محبوب ايران، نيز براي بيان تسليت از توييتر استفاده كرد. پيش از سفر به آمريكاي‌لاتين، به زبان اسپانيايي توييت كرد يا نسبت به سربريدن آن كودك ١٢ساله سوري موضع‌گيري كرد و نوشت: «ظاهرا سربریدن یک پسربچه ١٢ ساله توسط تروریست‌های مورد حمایت غرب، موضوع عادی جدیدی است.
سکوت غرب کرکننده است». ظريف همچنين در پی انفجارهای تروریستی در مناطق مختلف عربستان از جمله نزدیکی «مسجدالنبی» و منطقه «قطیف» نيز در توییتی به این اقدامات تروریستی واکنش نشان داد و نوشت: «هیچ خط قرمز دیگری برای تروریست‌ها باقی نمانده و سنی و شیعه قربانی خواهند بود مگر اینکه (در برابر این اقدامات تروریستی) متحد شویم». او بارهاوبارها از اين ١٤٠ حرفي كه توييتر در كاربران مي‌گذارد استفاده كرده و در اسرع‌وقت ديپلماسي دولت يازدهم را به نمايش گذاشته است. در اينستاگرام صفحه‌‌اي ندارد و فيس‌بوك را نيز تقريبا رها كرده، اما به‌جرئت مي‌توان گفت كه او پيشروترين مقام مسئول كشور است كه از امكانات موجود در فضاي مجازي براي تعميق ارتباطات خود استفاده مي‌كند.
او اين‌بار از خجالت يكي از مفتي‌هاي سعودي درآمده و نوشته است «واقعا که هیچ شباهتی بین اسلام ایرانیان و اکثریت مسلمانان با افراط‌گرایی نژادپرستانه‌ای که مفتی سعودی و بانیان وهابی تروریسم تبلیغ می‌کنند وجود ندارد». ماجرا اين بود كه عبدالعزیز الشیخ، مفتی اعظم عربستان سعودی، يك روز پس از پيام مقام معظم رهبري به مناسبت فرارسيدن موسم حج، در اظهاراتی تفرقه‌افکنانه گفته بود محتواي پيام رهبري برايشان جاي تعجب ندارد چراكه «ایرانی‌ها مسلمان نیستند! ایرانیان از اولاد مجوس‌ها هستند و خصومت‌شان با مسلمانان به‌ویژه سنی‌ها بسیار قدیمی است».
برخی از اعراب نژادپرست، ایرانیان زرتشتي را «مجوس» خطاب مي‌كنند.عصبانيت عبدالعزيز الشيخ از آنجا بود كه مقام معظم رهبري در پيام روز دوشنبه خود تأكيد كرده بودند «جهان اسلام، اعم از دولت‌ها و ملت‌های مسلمان باید حاکمان سعودی را بشناسند و واقعیت هتاک و بی‌ایمان و وابسته و مادی آنان را به‌درستی درک کنند؛ باید به‌خاطر جنایاتی که در گستره جهان اسلام به بار آورده‌اند، گریبان آنها را رها نکنند؛ باید به خاطر رفتار ظالمانه آنان با ضیوف‌الرحمان، فکری اساسی برای مدیریت حرمین شریفین و مسئله حج بکنند. کوتاهی در این وظیفه، آینده امت اسلامی را با مشکلات بزرگ‌تری مواجه خواهد ساخت».به گزارش ايسنا، عبداللطیف الزیانی، دبیر کل شورای همکاری خلیج فارس نيز با بيان اينكه «اظهارات آیت‌الله علی خامنه‌ای در متهم‌کردن ریاض به کشتن، در ماجراي مرگ تقریبا دوهزارو ٤٠٠ زائر در مراسم حج سال گذشته، نامناسب و توهین‌آمیز بود»، مدعی شد: «این اظهارات تحریکی آشکار و تلاشی ناامیدانه در سیاسی‌کردن حج بود». به‌هرحال، مفتي سعودي در حالي آن اظهارات خصمانه را طرح كرده كه روابط ايران و عربستان تيره و تار است و بعد از فاجعه منا در عيد قربان سال گذشته، در مسئله حج نيز درگيري‌هايي دارند. كارشکنی‌های حکام سعودی سبب شده است زائران ایرانی در مراسم حج بیت‌الله الحرام حضور نداشته باشند و حالا به آنها اهانت هم بشود.
حكام سعودي كه به گفته مقام معظم رهبري «به‌جای عذرخواهی و پشیمانی و تعقیب قضائیِ مقصران مستقیمِ این حادثه هولناک (فاجعه منا)، با نهایت بی‌شرمی و وقاحت، حتی از تشکیل هیأت حقیقت‌یاب بین‌الملل اسلامی نیز سر باز زدند؛ به‌جای ایستادن در جایگاه متهم، در جایگاه مدعی ایستادند و دشمنیِ دیرین خود با جمهوری اسلامی و با هر پرچم برافراشته اسلام در مقابله با کفر و استکبار را با خباثت و سَبُک‌سریِ بیشتر آشکار ساختند». گويا به حضور‌نيافتن زائران ايران در مراسم حجم و قطع روابط سياسي و اقتصادي خود با ايران نيز راضي نيستند و از هر فرصتي استفاده مي‌كنند هيزم روي هيزم آتش دشمني‌هاي موجود بگذارند؛ از‌همين‌رو مقام معظم رهبري در انتقادهايش از جهان اسلام، خواست مدیریت مراسم حج را از عربستان سعودی بگیرند. روشن است كه عربستان در مواضع ضد ايراني خود تنها نيست و در مورد اخير نيز مها عقيل، رئیس بخش رسانه‌ای سازمان کنفرانس اسلامی، با حمایت از اين كشور توصیه کرد «ایران سیاست را از حج دور نگه دارد!» با وجود همه اين حمايت‌‌ها، مقامات ايراني بر مواضع خود پافشاري مي‌كنند و شاهد بوديم بعد از اظهارات اخير مفتي سعودي، وزير خارجه كشورمان بار ديگر از صفحه توييتر خود استفاده كرد تا پاسخ مناسبي به اين گزافه‌گويي‌ها بدهد.
مشاجرات توييتري
ظريف پيش‌ازاين نيز بارها با همين راه و روش وارد عمل شده و در مقابل سعودي‌ها و ديگران موضع‌گيري كرده بود؛ براي نمونه همين دي‌ماه گذشته كه ظريف در مقاله‌ای برای روزنامه نیویورک‌تایمز درباره نگراني عربستان سعودی از فروریختن دیوار ایران‌هراسی نوشت و عبدالله‌بن‌زاید، وزیر خارجه امارات، توييت كرد «وقتی مقاله وزیر امور خارجه ایران در روزنامه نیویورک‌تایمز را خواندم، احساس کردم یادداشتی از یک وزیر امور خارجه کشورهای اسکاندیناوی است»، شاهد يك مجادله توييتري بوديم؛ عبدالله‌بن زايد از فضاي مجازي استفاده كرده بود و ظريف هم در همان فضا پاسخ داد: «دیپلماسی عرصه بلوغ و پختگی است و نه تازه‌به‌دوران‌رسیدگی متکبرانه». اگرچه وزير خارجه ما در اين پيام نامي از امارات نبرده بود؛ اما او به خود گرفت و با راه‌انداختن هشتگ بلوغِ دیپلماتیک نوشت: «سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌ها را آتش نزنید، اشغال نکنید و تخریب نکنید. دیپلمات‌ها را گروگان نگیرید». اين تنها رويارويي ظريف در فضاي مجازي نبود و يك بار نيز با يك سناتور آمریکایی درگير شد؛ تام کاتن، سناتور تازه‌کار و تندرو جمهوری‌خواه، در صفحه تويیتر خود، ظريف را «ترسو» خطاب كرده و از او خواسته بود به واشنگتن برود تا درباره آنچه «ظلم، بد‌عهدی و ترور» در ایران خوانده بود، با او مناظره كند؛ ظريف نيز در صفحه فيس‌بوك خود كه اين روزها ديگر از آن استفاده نمي‌كند، به جلسه سخنراني‌اش در دانشگاه نیویورک و توییت‌های سناتور کاتن اشاره کرد و نوشت: «بحثچالشی؛ ولی بسیار خوبی بود؛ البته از یکی، دو اشاره مؤدبانه و کاری که به سناتور کاتن- نویسنده نامه معروف ۴۷ سناتور- کردم و حاضرین هم خیلی پسندیدند، وی خیلی عصبانی شده و در حساب توییترش شروع کرده به ناسزاگویی که آن هم جالب است؛ حالا شاید یک پاسخ براساس ادب ایرانی به او که تازه دارای فرزند پسری شده بدهم». او سپس توييت كرد «چیزی که به آن نیاز داریم، دیپلماسی جدی است و نه اتهامات اشتباه از جانب کسی که خودش را زیادی مرد حساب می‌کند. تبریک برای تولد فرزندت. امیدوارم تو و خانواده‌ات با آرامش در کنار وی لذت ببرید».
ديپلماسي توييتري
يكي ديگر از توييت‌هاي بحث‌برانگيز ظريف نيز در تيرماه سال گذشته و در آن مقطع حساس از مذاكرات هسته‌اي نوشته شد؛ درست وقتي كه جان کری، وزیر خارجه آمریکا، دقایقی در مقابل دوربین خبرنگاران حاضر شد و نطق ازپیش‌تنظیم‌شده خود را قرائت کرد، ظريف توييت كرد: «به‌شدت در حال كار هستيم، ولي نبايد عجله كرد تا كار به‌خوبي انجام شود. اين حرف را جدي بگيريد: شما نمي‌توانيد اسب‌ها را در وسط رودخانه عوض كنيد». او از اين ضرب‌المثل آمريكايي استفاده کرد و نشان داد كه چقدر خوب به تاريخ اين كشور مسلط است. چراكه اين ضرب‌المثل را يك‌بار هم آبراهام لینكلن در سال ١٨٦٤ در اوج جنگ داخلي آمريكا و درحالي‌كه از چهار سال قبل رئيس‌جمهور بود، در نطق انتخاباتي رياست‌جمهوري مورد اشاره قرار داد و گفت: «آقایان، من به خودم اجازه نداده‌ام که به این نتیجه‌گیری برسم که من بهترین فرد در کشور هستم؛ اما در این مورد داستانی درباره یک کشاورز هلندی به ذهن من می‌آید که به همراه خود گفته بود: «وقت عبور از عرض رودخانه زمان مناسبی برای تعویض اسب‌ها نیست»». ناگفته نماند كه ديپلماسي عمومي و بهره‌برداري از تكنولوژي و فضاي مجازي براي ظريف هميشه در این قالب خلاصه نمي‌شود و او بارها نيز در مواقع حساس از همين شيوه براي موضع‌گيري و اظهارنظر استفاده كرده است. يكي از آخرين موارد آن بعد از كودتاي تركيه بود كه بلافاصله نوشت: «تا آنها که پشت تروریسم در استانبول، داکا و حالا بغداد هستند و ایدئولوژی آنها شکست نخورده است، نباید از پا بنشینیم و نخواهیم نشست».
او حتي بعد از درگذشت عباس کیارستمی، کارگردان معروف و محبوب ايران، نيز براي بيان تسليت از توييتر استفاده كرد. پيش از سفر به آمريكاي‌لاتين، به زبان اسپانيايي توييت كرد يا نسبت به سربريدن آن كودك ١٢ساله سوري موضع‌گيري كرد و نوشت: «ظاهرا سربریدن یک پسربچه ١٢ ساله توسط تروریست‌های مورد حمایت غرب، موضوع عادی جدیدی است.
سکوت غرب کرکننده است». ظريف همچنين در پی انفجارهای تروریستی در مناطق مختلف عربستان از جمله نزدیکی «مسجدالنبی» و منطقه «قطیف» نيز در توییتی به این اقدامات تروریستی واکنش نشان داد و نوشت: «هیچ خط قرمز دیگری برای تروریست‌ها باقی نمانده و سنی و شیعه قربانی خواهند بود مگر اینکه (در برابر این اقدامات تروریستی) متحد شویم». او بارهاوبارها از اين ١٤٠ حرفي كه توييتر در كاربران مي‌گذارد استفاده كرده و در اسرع‌وقت ديپلماسي دولت يازدهم را به نمايش گذاشته است. در اينستاگرام صفحه‌‌اي ندارد و فيس‌بوك را نيز تقريبا رها كرده، اما به‌جرئت مي‌توان گفت كه او پيشروترين مقام مسئول كشور است كه از امكانات موجود در فضاي مجازي براي تعميق ارتباطات خود استفاده مي‌كند.
نظرات بینندگان
عکس روز
