حقوق بشر اسلامی و کرامت انسانی درمنظر قرآن

به گزارش پایگاه خبری آوای رودکوف، حقوق بشر از جمله مقوله‌هایی است، که با تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر مورد توجه و اسقبال ملت‌های گوناگون قرار گرفته است، اما از آن‌جایی که پذیرفتن هر امری در بین‌الملل و جوامع اسلامی منوط به دریافت نظر اسلام در مورد آن می‌ دانند، بنابراین لازم است، مفهوم حقوق بشر از منظر اسلام مورد بررسی قرار گیرد.

حق دارای معنای عام و مشترک میان همه معانی یعنی به معنای ثابت است و معنای خاصی دارد، که دراصطلاح علوم مختلف معنای خاص از آن ارائه می‌شود، که البته آن تعاریف از معنای عام و لغوی بیگانه نیستند.

از منظر اسلام بایدها و نبایدهایی که موضوع علم حقوق است، بدون لحاظ کردن اصل و پایه و ریشه آن‌ها امری عبث و بیهوده است. چرا که چنین باید و نبایدی که بی‌ریشه است و از هیچ پشتوانه تکوینی برخوردار نیست.

بنا به نظر بسیاری از مسلمانان، قرآن سند مدنی حقوق بشر است و بخش اعظم توجه‌ قرآن معطوف است به آزاد کردن انسان‌ها از بند سنت گرایی، استبداد(دینی، سیاسی، اقتصادی یا هر چیز دیگر)، قبیله گرایی،‌ نژاد پرستی، تبعیض جنسی، برده داری یا هر چیز دیگری که انسان‌ها را از عملی کردن دیدگاه قرآن نسبت به سرنوشت انسان که در اعلامیه‌ کلاسیک(قرآن) بیان شده، باز می‌دارد: «پایان راه به پروردگارت منتهی می‌شود.

حجت‌الاسلام ابراهیم بجانی، امام جمعه تسوج، در گفت‌‌وگو با آوای رودکوف، اظهار کرد: اگر حقوقی که اسلام برای انسان درنظر گرفته رعایت شود، حقوق بشر اسلامی هم رعایت خواهد شد.

وی، افزود: ابتدا در جهان اسلام به انسان و کرامت انسانی احترام گذاشته شود و سپس دنیا به این باور برسد که انسان¬ها حرمت دارندو اعلامیه حقوق بشر اسلامی در احترام به کرامت انسانی و رعایت حقوق شهروندی الگو و مربی جهان باشد.

وی با استناد به آیه 13 سوره حجرات «يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَىٰ وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا ۚ إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرٌ» بیان کرد: در این آیه می‌خوانیم: ای مردم، ما همه شما را نخست از مرد و زنی آفریدیم و آن گاه شعبه‌های بسیار و فرق مختلف گردانیدیم تا یکدیگر را بشناسید، همانا بزرگوار و با افتخارترین شما نزد خدا با تقواترین شمایند، همانا خدا کاملا دانا و آگاه است.

حجت السلام بجانی، بااشاره به زمان حاصل شدن کرامت ادامه داد: کرامت زمانی حاصل می شود که انسان تقوا داشته باشد و تقوا زمانی حاصی می شود که انسان برنامه های الهی انجام دهد.

امام جمعه تسوج‌، ضمن بازگو نمودن هدف نهایی حقوق از دیدگاه اسلام یادآور شد: هدف نهایی حقوق از دیدگاه اسلام، تأمین سعادت همه جانبه و قرب و رضای خداست؛ بنابراین قانون در عین حالی كه روابط اجتماعی و حقوق فردی را تنظیم می‌كند، باید انسان را در رسیدن به هدف نهایی اش نیز كمک كند.

وی، افزود: علت نادیده ¬گرفته شدن ابعاد معنوی و دینی انسان ¬ها و تنها پرداختن به جنبه ¬های صرف مادی و طبیعی حیات بشری در اعلامیه جهانی حقوق بشر،کشورهای اسلامی را بر آن داشت در چارچوب سازمان کنفرانس اسلامی قوانین و مقرراتی را برای جنبه حقوق بشری بر اساس شریعت اسلام تدوین و تصویب کنند.

حجت السلام بجانی،‌حقوق بشر را حقوقی بنیادین دانست و تأکید کرد: حقوق بشر، حقوق بنیادین و پایه¬ایی است که هر انسان از آن جهت که انسان است، فارغ از رنگ، نژاد، زبان، ملیت، جغرافیا و اوضاع و احوال متغیر اجتماعی یا میزان قابلیت و صلاحیت ممتاز و فردی و هر عنوان عارضی دیگر بر او، از خداوند دریافت کرده است.

حجت‌الاسلام یعقوب قاسمی خویی، استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با آوای رودکوف، اظهارکرد: حقوق بشر اسلامی برای این است که اندیشمندان مسلمان به استقلال فکری برسند و خودشانرا تحت سیطره دولت های استکباری قرار ندهند.

وی، افزود: قرآن کتابی است که بخشی از آن به خداشناسی و بخشی دیگر و مربوط به حالات انسان ها می شود.

وی، بااستناد به ایه 70 سوره اسراءبیان کرد: دراین ایه می خوانیم: به یقین فرزندان آدم را کرامت دادیم، و آنان را در خشکی و دریا بر مرکب هایی که در اختیارشان گذاشتیم، سوار کردیم و به آنان از نعمت های پاکیزه روزی بخشیدیم، و آنان را بر بسیاری از آفریده های خود برتری کامل دادیم.

حجت‌الاسلام قاسمی خویی، از سیاست های دوگانه ملت های ابرقدرت در جهان گفت و ادامه داد: حقوق بشری که درحال حاضر در جهان آن را مستمسک قرار می دهند، به طور کامل سیاست های دوگانه در آنها مشهود است و ملت هایی که از حق خودشان دفاع مشروعی می نمایند، تروریست معرفی می شوند.

استادیار دانشکده الهیات و علوم اسلامی دانشگاه تبریز، یادآور شد: نقش مفاهیم دینی به ویژه دین مبین اسلام در تأیید حقوق بشر و تشویق مردم به رعایت عدالت و حقوق همنوعان نقشی منحصر به فرد است.

وی، ضمن بازگو نمودن مبنای حقوق بشر در اسلام افزود: مبنای حقوق بشر در اسلام آیات الهی قرآن و بیانات نورانی پیامبر گرامی اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) است. از این رو، می ¬توان گفت تاریخ تدوین حقوق بشر در اسلام به همان نخستین سال¬ های نزول قرآن برمی¬ گردد، که در این صورت قرآن یکی از کهن ¬ترین اسناد مدون در حقوق بشر است. پس از آن احادیث و سیره نبوی و ائمه اطهار هستند که ریشه¬ های حقوق بشر اسلامی را شکل دادند.

حجت‌الاسلام قاسمی خویی، انسان های دست پرورده اسلام را حافظ حقوق بشر دانست و تاکید کرد: تعابیر زیبای قرآن و بیانات نورانی ائمه دین (ع) گویای این واقعیت است که، باتقواترین عنصر انسانی حامل و حافظ همه کرامت ¬های انسانی است و بالاترین حافظ حقوق بشر انسان¬هایی دست پرورده اسلام است.

گزارش از: امیرمسعود طایفه سلطانخانی