آیین سنتی گِل مالی روز عاشورا در لرستان

قدمت آیین گِل مالیِ لرستان که به عنوان میراثی ملی کشور هم به ثبت رسیده و گاهی بدون دانستن ریشه آن مورد بی مهری قرار می گرفته، به پیش از اسلام بر می گردد.

 از قدیم مردم، در سوگ قهرمانان، جوانان و پهلوانان خود، گِل بر سر و روی خود می مالیدند. پس از اسلام و حادثه عاشورا اما، این نوع از عزاداری برای سید الشهدا انجام گرفت. از روز قبل تدارکات این مراسم برای روز عاشورا انجام می گیرد.

خاکِ تمیز و الک شده، به همراه خاکِ متبرک کربلا، در حوضچه هایی که با گِل ساخته شده ریخته می شود و با گلاب های نذری مردم و آب مخلوط. در نزدیکی آن هم آتشی کوچکی با هیزم فراهم می شود برای خشک شدن افراد. نیمه شب که می رسد، عزادارانی که نذر دارند، به خیابان ها می آیند و به نزدیک ترین هیاتی که تدارک آیین گِل مالی را دیده است می روند. زیر لب ذکر می گویند و گِل را بر سر و صورت، دو کتف و یا تمام لباس های خود می زنند و اصطلاحا به گل می افتند. آفتاب در می آید، آن ها نیز در دسته های چند نفره در کوچه و خیابان نوحه می خوانند و سینه می زنند.

 مردم نیز با صدای آن ها بیدار می شوند و آماده برای این روز. شکوه این مراسم وقتی بهتر درک می شود که در محل تجمعات دسته ها، گروه بزرگی از مردم را می بینید که به گِل افتاده اند، سینه می زنند و خاک از لباس آن ها، دستان و چهره عزادارشان بلند می شود. در نگاهشان غم بزرگیست، نوحه هایشان سوزی جان سوز دارد و در دلشان باوری عمیق به زنده نگه داشتن این آیین عاشورایی، برای ادای احترام به سیدالشهدا.