عفونت های گوش میانی ، عوامل زمینه ساز و درمان

 به گزارش آوای رودکوف، بیشترین میزان مراجعه به پزشکان، مربوط به کودکان زیر ۳ سال مربوط به این بیماری است. تقریبا ۸۰ % کودکان تا سن ۷ سالگی حداقل یکبار به این عفونت‌ها مبتلا می‌شوند ولی تعدادی از آنها مکررا دچار بیماری می‌شوند. برخی اوقات شناسایی آن توسط والدین دشوار است کودکانی که قادر به تکلم نیستند،

دایماً بی‌قراری کرده و نمی‌توانند محل وجود درد را نشان دهند. . برخی والدین تصور می کنند که کشیدن گوش توسط کودکان علامتی مطمئن برای وجود عفونت گوش است، در حالی که مطالعات نشان می دهد کشیدن گوش در غیاب علایم دیگر، معمولاً ارتباطی با عفونت ندارد.
اوتیت مدیا به سه صورت دیده می شود :

۱) اوتیت مدیای حاد: یک عفونت باکتریائی حاددر گوش میانی است که بدنبال عفونت دستگاه تنفسی فوقانی (مثل سرماخوردگی) اتفاق می‌افتد .

۲) اوتیت مدیای حاد عود کننده : اگر اوتیت مدیای حاد سه بار یا بیشتر در ۶ ماه یا ۴ بار یا بیشتر در یک سال اتفاق افتد از نوع عود کننده می‌باشد.

۳) اوتیت مدیای سروز: التهابی بدون علامت همراه با تجمع مایع در گوش میانی که به دنبال اوتیت مدیای حاد ویا عود کننده ایجاد می‌شود .
مکانیزم ایجاد این عفونت‌ها چیست؟

اصلی‌ترین عامل ابتلا به عفونت گوش میانی، اختلال عملکرد شیپور استاش است. شیپور استاش لوله‌ای باریک است که گوش میانی را به قسمت بالایی حلق (نازوفارنکس) وصل می‌کند.

وظایف شیپور استاش عبارتند از محافظت از گوش در برابر ورود میکروب‌ها وتخلیه ترشحات گوش میانی و متعادل سازی فشار هوا بین فضای گوش میانی و قسمت فوقانی حلق. شیپور استاش در کودکان نسبت به بزرگسالان کوتاه‌تر گشادتر و افقی‌تر بوده و از بافت غضروفی نرم تشکیل شده است.

این شکل قرارگیری در بزرگسالان، محافظت بیشتری از گوش میانی فراهم می‌کند اما افقی قرار گرفتن آن در کودکان، موجب می‌شود تا باکتری‌های موجود در نازوفارنکس، به آسانی وارد فضای گوش میانی شوند. این باکتری‌ها در گوش میانی ایجاد التهاب و عفونت می‌کنند.
چه عواملی زمینه‌ساز این عفونت‌ها هستند؟

قرار داشتن در معرض دود سیگار محیطی.
کودکانی که در هنگام تولد نارس بوده یا وزن کمی داشته‌اند
داشتن سابقه عفونت‌ گوش
سرماخوردگی‌های مکرر
سابقه خانوادگی عفونت‌های گوش
قرار گرفتن در محیطهای شلوغ مثل مهد کودک و کودکستان
شیر خوردن با بطری و یا استفاده از پستانک
آلرژی‌ های مختلف
علائم این عفونت‌ها چیست؟

علایم عفونت‌های حاد باکتریائی در کودکان کمتر از ۲ سال که قادر به بیان درد نیستند عبارتند از بی‌قراری تب و بی اشتهایی. مالیدن یا کشیدن گوش ممکن است وجود داشته باشند ولی علائم قابل اعتمادی نیستند. کودکان بالاتر از ۲ سال علاوه بر علائم فوق به گوش درد هم اشاره می‌کنند.

ترشح چرکی یا خونابه‌ای ممکن است هر زمانی اتفاق بیافتد که نشانه سوراخ شدن پرده گوش است. معمولا علائم شدید مثل درد و تب پس از ۲ تا ۳ روز بهبود میابند ولی کم شدن شنوائی مدت طولانی تری ادامه میابد. سوراخ پرده گوش هم تقریبا در تمامی موارد التیام میابد.

در بیماری اتیت سروز تنها شنوائی کم می‌شود و درد و تب اصلا وجود ندارد. کاهش شنوایی مهمترین علامت بوده و معمولا والدین ویا مربیان مهد کودک یا مدرسه متوجه کم شدن دقت و توجه ویا افت تحصیلی کودک می‌شوند.
این بیماری‌ها چگونه تشخیص داده می‌شوند؟

شرح حال و معاینه معمولا برای رسیدن به تشخیص کافیست ولی در اتیت سروز گرفتن تستهای شنوایی هم لازم است. در مواردی مثل عدم بهبودی یا بروز عوارض گرفتن کشت میکروبی یا رادیوگرافی ممکن است لازم شود.
عفونت‌های گوش چه عوارضی دارند؟

بعد از برطرف شدن عفونت گوش ممکن است ترشحات مخاطی ، پشت پرده ی صماخ باقی بماند. بعضی اوقات ترشح گوش کاملا برطرف نمی‌شود و حالت چسبنده پیدا می‌کند. در این حالت ممکن است شنوایی کم شود. به این حالت اتیت سروز می‌گویند. کم شدن شنوایی باعث بروز اختلالات رفتاری و آموزشی در کودکان می‌شود.

در موارد نادری ممکن است عفونت به گوش داخلی ، مغز یا سایر بافت‌های مجاور منتشر می‌شود. این مشکل علایم متفاوت و مختلفی ایجاد می‌کند و می‌تواند مغز و اعصاب مجاور را تحت تاثیر قرار دهد.
چه درمانی برای این بیماران توصیه می‌شود؟

بیشتر عفونت‌های حاد گوش میانی بدون درمان و خود به خود ظرف ۳-۲ روز برطرف شده و سیستم ایمنی معمولا می‌تواند باکتری‌ها و ویروس‌هایی را که منجر به عفونت می‌شوند را از بین ببرد ولی درمان مناسب، علاوه بر جلوگیری از عوارض ناخوشایندی مانند ضایعات دایمی گوش میانی، معمولاً موجب برطرف شدن سریع کلیه علایم می‌شود.

درمان اصلی آنتی بیوتیک مناسب است که باید به اندازه و مدت کافی مصرف شود. متاسفانه در بسیاری از موارد مشاهده می‌شود که یا آنتی بیوتیک مناسب و کافی تجویز نشده و یا بیمار آن را درست مصرف نکرده است. با توجه به شیوع بالای این بیماری این مسئله مسئول بروز بسیاری از مقاومت‌های میکروبی در سالهای اخیر شده است.

از مسکن‌های مختلف جهت از بین بردن تب و درد استفاده می‌شود ولی داروهایی مثل کورتون و یا قطره‌های گوش هیچگونه جایگاهی در درمان این عفونت‌ها ندارند.

در اتیت سروز وضعیت متفاوت است. بدلیل آنکه این بیماران فاقد علایم شدیدی تشخیص دیرهنگامی دارند. در نتیجه مایعی که در گوش میانی جمع شده بتدریج غلیظ و چسبناک شده و به درمان پاسخ نمی‌دهد. لذا در غالب این موارد جراحی لازم می‌شود.

در این جراحی پس از باز کردن پرده گوش و تخلیه مایع غلیظ وسیله کوچکی بنام گرومت که شبیه به قرقره می‌باشد درون پرده کار گذاشته می‌شود. گرومت در حقیقت بطور موقت کار شیپور استاش را در تهویه گوش میانی انجام داده و پس از چند ماه از پرده جدا می‌شود .
آیا می‌توان از این عفونت‌ها پیشگیری کرد؟

با رعایت نکات زیر امکان بروز این بیماری‌ها کمتر می‌شود:

· تغذیه با شیر مادر حداقل تا شش ماهگی از بروز حملات زودرس عفونت گوش جلوگیری خواهدکرد.

· اگر شیرخواری با شیشه (شیر) تغذیه می شود، از خوابیده شیر دادن به وی اجتناب کرده و سعی کنید هنگام شیر خوردن کمی سر و بدن وی بالاتر قرار گیرد.

· مصرف دخانیات توسط والدین و قرار گرفتن کودک در معرض دود، احتمال و شدت عفونت گوش را بیشتر می کند. لذا از مصرف دخانیات جداً خودداری شود.

· تا حد ممکن از فرستادن کودک به مهد کودک اجتناب شود زیرا به دلیل تراکم کودکان احتمال بروز عفونت‌های تنفسی فوقانی احتمال بروز عفونت بیشتر خواهد بود.

· رعایت دقیق شست وشوی دست توسط والدین و کودکان باید انجام شود. این کار یکی از بهترین راه‌های کاهش انتقال فرد به فرد عوامل بیماری زای سرماخوردگی است.

· استفاده از مکمل‌هایی همچون ویتامین‌ها و روی (زینک) در کاهش این عفونت‌ها موثر است.

 منبع: سلامتی