بهبود فعالیت غده تیروئید با مصرف گیاه دارویی علف چشمه

امیرمسعود طایفه سلطانخانی:کلشک یا علف چشمه که بولاغ اوتی نیز نامیده می شود داراى ساقه‏اى خزنده است که از نقاط مختلفه آن ریشه‏ هاى کوچک و سفید خارج مى‏شود. گلهاى کلشک سفید خوشه‏اى است تکثیر گیاه کاشک از طریق بذر یا کاشت قطعات ریشه‏ دار ساقه آن انجام مى‏شود، ولى در محل کاشت باید مرتبا آب جارى و زلال بگذرد.

براى پرورش باید کرته اى کمى گودى به طول 50- 40 متر و عرض 4- 3 متر آماده نمود و در آن کاشت. براى اینکه طعم گیاه کلشک مطبوع و رشد آن کافى باشد در این گودالها به‏طور متوسط در هر ثانیه باید حدود 50- 40 لیتر آب جارى داخل و خارج شود و بسته به نوع و جنس خاک باید براى تقویت آن با دادن کود کافى کمک شود.

مقدار بالای ید در گیاه دارویی علف چشمه را برای بهبود فعالیت غدهٔ تیروئید و درمان بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید سودمند ساخته ‌است.

براى رفع سرفه‏ هاى حادث از ناراحتى ریه و تورم و جراحتهاى گلو مصرف مى‏شود و به عنوان مدر و ضد اسکوربوت یعنى براى رفع عوارض کمى ویتامین‏C استعمال مى‏شود. اسانس گوگردى ازت‏دار کلشک (سولفو نایتروجى‏ناس) محرک خوبى است و براى کمک به هاضمه عامل مؤثرى است.

از نظر ترکیبات شیمیایى در گیاه وجود گلوکوزید و اسانس روغنى و در هر 100 گرم گیاه خشک 012/ 0 میلى‏گرم ارسنیک تأیید شده است. گلوکوزید آن گوگرددار به نام گلوکوناستورتین است و مواد معدنى آهن، ید، کلسیم، … و ویتامینها در آن یافت مى‏شود.

در هریک صد گرم برگ و ساقه تازه کلشک در حدود 79 میلى‏گرم ویتامین‏C ، 4900 واحد بین المللى ویتامین‏A ، 282 میلى‏گرم پتاسیم، 52 میلى‏گرم سدیم، 7/ 1 میلى‏گرم آهن، 54 میلى‏گرم فسفر، 151 میلى‏گرم کلسیم و 2/ 2 میلى‏گرم پروتئین وجود دارد. بنابراین از نظر ویتامین‏C و کلسیم قوى‏تر از تره‏ تیزک و در ردیف سبزیجات غنى از ویتامین‏C و کلسیم است، ضمن اینکه مقدار آهن آن نیز قابل توجه است.

علف چشمه گرم و خشک است و مصرف آن گرم‏کننده بدن و اشتهاآور است و نفخ و باد را تحلیل مى‏برد و خون‏روى از هر عضوى را متوقف مى‏کند. مدر بول و حیض است و ترشح ادرار را زیاد مى‏کند و قاعده‏ آور است و براى خرد کردن سنگ کلیه خیلى مؤثر است. اگر تازه یا پخته کلشک خورده شود براى تحلیل نفخ و بادهاى غلیظ معده و روده‏ها و باز کردن گرفتگى‏ها و انسداد و گرم کردن معده و کمک به هضم غذا و خرد کردن سنگ کلیه و ازدیاد ادرار و سرخ نمودن رنگ رخسار و کاهش درد پهلو و کاهش دردهاى طحال و دل‏پیچه و زخم روده نافع است.

تب‏بر و ضد کرم است و در بیمارى قند تأثیر مثبت و شفابخش دارد. کلشک خلط آور است و در بیماریهاى مزمن ریه و برونشیتهاى مزمن و بیمارى‏هاى مجارى ادرار و استسقاء مفید است. در موارد روماتیسم و نقرس نتایج شفابخشى مى‏دهد. مقدار قند را در ادرار مبتلایان به قند کاهش مى‏دهد. در استعمال خارج له ‏شده گیاه براى زخم اى اسکوربوتى نتیجه التیام‏دهنده دارد. کلشک حتى الامکان اگر به صورت خام و تازه مصرف شود حداکثر خواص آن منعکس مى شود.

اگر عصاره گیاه کلشک مصرف مى‏شود مقدار خوراک آن در حدود 100 گرم در روز است که مخلوط با شیر یا جوشانده‏هاى سردشده خورده شود. دم‏کرده آن 50- 30 گرم گیاه در هزار گرم آب‏جوش در ظروف سربسته دم شود که اسانس آن خارج نشود و به ‏هرحال دم‏کرده اثرش کمتر از شکلهاى سرد آن است، زیرا در اثر حرارت مقدارى از مواد عامل آن از دست مى‏رود. ولى در هر صورت باید توجه شود که در شکل سرد آن چون گیاه در آب غوطه‏ور است شاید آلودگى‏هایى داشته باشد که ممکن است موجب عوارض و ناراحتى‏هایى بشود لذا باید سبزى خام آن ضد عفونى و از عدم آلودگى آن اطمینان حاصل شود و یا به‏هرحال ناچار از دم‏کرده آن استفاده شود.

براى تهیه شربت علف چشمه(کلشک) نیم لیتر عصاره آن را گرفته با در حدود یک کیلوگرم شکر مخلوط و در آن حل نمایند. از این شربت تا 100 گرم در روز مى‏توان خورد.

به سبب ترکیبات گوگردى که دارد مصرف آن در بعضى اشخاص ایجاد تشنجهاى دردناک مثانه و در برخى موارد عدم دفع ادرار مى‏نماید.