هرآنچه که باید در مورد بذر بدانیم

پایگاه خبری آوای رودکوف:بذر یا تخم قسمتی از گیاه است که برای و تولیدمثل آن گیاه استفاده می‌شود. به عبارتی می‌توان گفت در کشاورزی به هر قسمت از گیاه که بتواند همان گیاه را تولید کند بذر گفته می‌شود.

ازنظر بیولوژیکی بذر تخمکی رسیده و بارور است که قادر به رشد و همچنین تبدیل به یک گیاه کامل دارد ولی ازنظر کشاورزان بذرها میوه‌ خشک و ناشکوفا است که می‌تواند دارای 1 الی چندین تخمک باشد.

در نظر گياهاشناسان بذر يک گياه كوچک رشد نكرده است.

در نظر زيست شناسان بذر تخمک رسيده و بارور است.

از نظر كشاورزان بذر به هر اندامی از گياه اتلاق می شود كه درصورت كاشته شدن در زمين بتواند گياهی مشابه با پايه مادری را توليد كند.

بذر پرچمدار نسل بعدي در گياهان رسيده است.

هر عضوی از گیاه مانند دانه، قلمه، پیاز، غده‌های زیرزمینی و ساقه‌های زیرزمینی را در اصطلاح بذر می‌گویند كه به منظور تکثیر جنسی و غیرجنسی و تولید گیاه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

احمد بایبوردی رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار آوای رودکوف، اظهار کرد: بذر مهم ترین و اساسی ترین بخش گیاه است که در بازسازی،حفظ و انتقال مواد ژنتیکی گیاه و همچنین مکانیزمهای پراکنش،تکثیر و بقای گیاه در شرایط بسیار سخت نقش اساسی دارد.

وی افزود: یکی از ساده ترین راه های تکثیر گیاهان استفاده از بذر است.

وی بذر را اندام اصلی تکثیر و بقای گیاهان زراعی دانست و خاطرنشان کرد: بذر به عنوان اندام اصلی تكثير و بقای گياهان زراعي و مهم ترين نهاده توليد محصولات زراعی، نتيجه پژوهش های به نژادی و به زراعی و عامل دستيابی به پتانسيل واقعی عملكرد كمی و كيفی يک ژنوتيپ محسوب می شود، بنابراين با توجه به نياز به بذر براي توليد هرمحصول زراعي و اهميت كيفيت بذر و رابطه آن با توليد محصول، برنامه تكثير و كنترل و گواهي بذر اهميت ويژه ای در ارتباط با حفظ ويژگی ها و اصالت ژنتيكی يک رقم و تامين ميزان بذر مورد نياز كشاورزان دارد. از اينرو كنترل و گواهي بذر بايد برمبنای يک دستور العمل اجرايی مدون و منطبق با معيارهای لازم برای دستيابي به توليد بذر دارای كيفيت مطلوب صورت پذيرد.

بایبوردی ادامه داد: قسمت اعظم غذای انسان(بیش از ۵۰ درصد انرژی تنها به وسیله غلات به عنوان منبع عمده هیدرات کربن و لگومها به عنوان منبع عمده پروتئین گیاهی)، حیوانات و پرندگان را بذر ها تشکیل می دهند.

رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی یادآور شد: هنگامی که یک به نژادگر در حال تکثیر گیاهان آزاد گرده افشان است مجبور است که گرده های ارقام دیگر را از گیاهان در حال اصلاح دور نگه دارد (به طور عمده از طریق فاصله از ارقام دیگر انجام می گیرد).

وی ضمن بازگونمودن راهکار دخیره نمودن بذرهای بهترین گیه انتخاب شده افزود: به نژادگر اگر در ایزوله نگه داشتن گیاهان آزاد گرده افشان موفق باشد، می تواند بهترین گیاهان را انتخاب و بذرهای آنها را ذخیره کند و می تواند اطمینان داشته باشد که فصل آینده گیاهانی را پرورش خواهد داد که دارای ویژگی هایی همانند والد خود هستند.

بایبوردی از اهمیت تکثیر و کنترل و گواهی بذر گفت و تاکید کرد: با توجه به نياز به بذر برای توليد هرمحصول زراعی و اهميت كيفيت بذر و رابطه آن با توليد محصول، برنامه تكثير و كنترل و گواهی بذر اهميت ويژه ای در ارتباط با حفظ ويژگي ها و اصالت ژنتيكی يک رقم و تامين ميزان بذر مورد نياز كشاورزان دارد. از اينرو كنترل و گواهی بذر بايد برمبنای يک دستور العمل اجرايی مدون و منطبق با معيارهای لازم برای دستيابي به توليد بذر دارای كيفيت مطلوب صورت پذيرد.

بذرها عامل اصلی حفاظت ذخایر ژنتیکی به شمار می روند
بهمن پاسبان اسلام معاون آموزشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار آوای رودکوف، اظهار کرد: بذرها با توان زنده مانی در دمای انجماد (C ْ ۲۰- ) و نیتروژن مایع (C ْ ۱۹۶- ) عامل اصلی حفاظت ذخایر ژنتیکی به شمار می روند.

وی افزود: بذرها باید هیبریدی و یا ارقام مناسب باشند و همچنین دوره‌ی رشد گیاه باید مطابق با آب‌وهوا و نظام‌های کشت و کال مکان زراعی باشد.خالص بودن بذر باعث می‌شود تا کیفیت زراعی بالا برود.

وی ضمن بازگو نمودن نحوه حاصل شدن بذر مادری خاطرنشان کرد: بذر ثبت شده یا مادری از تکثیر بذر پایه به وجود می‌آید و با نظارت کارشناسان بذر تولید می‌شوند. این بذر نیز امکان دارد دوباره تولید شود و هدف از این کار افزایش مقدار بذر قبل از تولید بذر می‌باشد. این نوع بذرها به‌عنوان بذر تجاری محسوب نمی‌شوند و دانه‌های آن را با برچسب یا کارت‌های ارغوانی رنگ مشخص می‌کنند.

پاسبان اسلام از نشانه های بذر خوب گفت و ادامه داد: از نشانه‌های بذر خوب رنگ و بو است و همچنین رسیده بودن آن به‌طور کامل است. عوامل مرغوبیت این دانه قوه و قدرت نامیه آن‌ها بوده که بیان‌گر درصد بذرهای جوانه‌زده و سبز است.

وی بااشاره به ویژگی های بذر سالم افزود: بذرها باید تمیز باشند و عاری از هرگونه خا ک و سنگریزه و ... باشند.عاری از دانه‌های علف هرز باشند.

پاسبان اسلام کیفیت زراعی بالا را از خالص بودن بذر دانست و تاکید کرد: بذرها باید هیبریدی و یا ارقام مناسب باشند و همچنین دوره‌ رشد گیاه باید مطابق با آب‌وهوا و نظام‌های کشت و کال مکان زراعی باشد. به طور کلی خالص بودن بذر باعث می‌شود تا کیفیت زراعی بالا برود.

براین اساس، کشاورزی هدف اول کشاورزان سودآوری است. بنابراین می توان نتیجه گرفت که سود آوری یک کشاورز تا حدود زیادی به بذر مورد استفاده آنها بستگی دارد.

گزارش از: امیرمسعود طایفه سلطانخانی