بررسی شرایط این روزهای بورس در گفتگو با کارشناس و فعال بازار سرمایه

پایگاه خبری آوای رودکوف:روند رو به رشد بازار بورس که از اواخر سال گذشته آغاز و البته در یک ماه اخیر روند نزولی شدیدی پیدا کرده بسیاری از مردم را بر آن داشته تا سرمایه خود را به جای راکد نگه داشتن یا بردن در حوزه هایی مثل دلار و طلا و مسکن وارد بازار بورس کنند.

و اما این روزها تب، تب بورس است، از هر گوشه کناری که بگذری احتمالا دو نفر مشغول گفتگو در مورد گرفتن کد بورسی ؛ سجام و به طور کلی سرمایه گذاری در بازار سرمایه هستند عده ای نیز به شدت نگران سیر نزولی بازار بورس هستند جمع کثیری از مردم دولت را عامل ریزش سهام و سیر نزولی بازار بوس می دانند و عده ای هم معتقدند این باز دوبار سیر صعودی به خود خواهد گرفت.

در حالت کلی بازار های مالی به دو حوزه بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می شوند. بازار پول معمولا به ابزارهایی با سررسید زیر یک سال گفته می شود و بازار سرمایه یا به اصطلاح مرسوم همان بورس شامل شرکت های سهامی است که عمر نامحدود دارند بنابرین اگر دقت شود مهمترین عنصری که این دو بازار را از همدیگر جدا می کند افق زمانی بلندمدت بازار سرمایه است. در جهان کشوری به توسعه نرسید مگر اینکه بازار سرمایه ان کشور به توسعه رسیده باشد. امروزه بیش از 80 درصد اقتصاد کشور های توسعه یافته را بازار سرمایه تشکیل می دهد و اصولا شاخص های سهام در ماندن یا نماندن حکومت ها در این کشور ها نقش اساسی دارند چرا که شاخص های بازار سرمایه ایینه تمام نمای اقتصاد است. بازار پول یعنی خلق نقدینگی یعنی خلق تورم ولی بازار سرمایه (بورس) یعنی هدایت نقدینگی به سمت تولید و بنگاه های اقتصادی کارا. به همین دلیل است که روز به روز نقش این بازار در اقتصاد پررنگ تر می شود.

اینکه بازار بورس جای مناسبی برای سرمایه گذاری هست یا خیر بستگی به افق سرمایه گذاری و منبع ان پس انداز ها دارد اصولا اگر شخصی سرمایه ای داشته و افق زمانی بلند مدت داشته باشد هیچ بازاری بهتر از بازار سرمایه نیست در دینا به سرمایه گذاری های بالای سه سال بلند مدت گفته می شود در حالی که در بین عموم مردم ایران نگاه بلند مدتی شاید از یک سال هم کمتر باشد ولی طبق امار ها و همه واقعیت های موجود در بلند مدت همیشه بازده بازار بورس نسبت به بازار های موازی مانند طلا، مسکن و ارز بهتر بوده است

روش شناسایی شرکت های سود ده کار اسانی نیست و پیجیدگی های خاص خود را دارد اصولا برای این کار از تحلیل فاندامنتال استفاده می کنند که بیان ان به صورت مفصل مقدور نیست اما به نظر یک تحلیل گر موفق باید در مورد وضعیت اقتصاد جهانی، اقتصاد داخلی و شرایط حاکم بر صنایع اطلاعات جامع و به موقعی داشته باشد. به همین علت در دنیا صندوق های سرمایه گذاری و شرکت های سبدگردان شکل گرفتند تا مردم بتوانند از طریق این صندوق ها به صورت غیر مستقیم یا به اصطلاح نهادی در بازار سرمایه نقش داشته باشند. این شرکت ها با استخدام تمام وقت کارشناسان و تحلیل گران خبره می توانند این کار را بهتر انجام دهند. اما متاسفانه در ایران هنوز فاصله زیادی تا حرفه ای شدن این نهاد ها وجود دارد و این کاری است به به چند سال فرهنگ سازی و بستر سازی درست نیاز دارد.

در پاسخ به این پرسش که چرا بورس به این روز افتاد حرف های زیادی دارم که بخشی را در همان روز های اوج بازار بورس در مصاحبه با روزنامه دنیای اقتصاد گفتم و شنیده نشد. بورس ما یک مقصر دارد و ان هم سیاست گذاری اشتباه دولت است. من مسولیتی را در قبال این موضوع احساس می کنم و مطمئنم اگر در کشور ما بحث ازادی واقعی مطبوعات و صدا و سیما وجود داشت کار به اینجا نمی کشید. این مسولیتی است که خون شهدا بر عهده ما گذاشته است و بیش از این غفلت جایز نیست چرا که بورس دیگر بورس صد هزار نفری گذشته نیست خانواده بورس الان 50 میلیون عضو دارد و بازار بورس و امنیت کشور به هم گره خورده است. می خواهم اینجا خیلی واضح و شفاف توضیح دهم که در بورس چه اتفاقتی افتاده است. عموما منابع بودجه دولت از سه مسیر فروش نفت، مالیات و فروش دارایی های سرمایه ای تامین می شود. در بخش فروش نفت به علت تحریم حدود چهارصد تا پانصد هزار میلیارد تومان محقق نشد و در بخش مالیات در بهترین حالت 150 هزار میلیارد تومان منابع داریم پس تنها راه تامین منابع دولت فروش دارایی های سرمایه ای یا همان شرکت های دولتی از طریق بورس است علت اقبال دولت و تبلیغات سنگین ان برای بورس هم همین موضوع بوده است به عبارت دیگر رفتن به سمت بازار سرمایه از روی تدبیر نبود بلکه از سر ناچاری بود. بازار بورس این پتانسیل را داشت که بدون اتکا به فروش نفت بودجه را برای چند سال تامین کند اما به شرط انکه درست سیاست گذاری می شد. اقای روحانی گفتند که معجزه اقتصادی اتفاق افتاده است که در این شرایط تحریم ما کمر خم نکرده ایم حال انکه همه می دانیم که در علم اقتصاد معجزه اتفاق نمی افتد بلکه کمر بازار سرمایه خم شده است تا این شرایط اتفاق افتاد. منابع خرد مردم به جای اینکه صرف توسعه واحد های تولیدی شرکت های بورسی شود صرف سفته بازی و دلالی دولت و افراد سودجو شده است و نتیجه رشدی  شد که با واقعیت های اقتصادی هیچ تناسبی نداشت.

اوضاع اقتصادی و بی تدبیری شرایط را به گونه ای رقم زده است که دولت ها روزمره گی می کنند و هیچ برنامه بلند مدتی ندارند از طرفی به تبعات تصمیمات کوتاه مدتی  خود هم  فکر نمی کنند. ارزش بازار بورس قبل از ریزش به 8 هزار هزار میلیارد تومان رسیده بود و حتی اگر ده درصد این رقم از بورس خارج شود حدود 800 هزار میلیارد تومان می شد این حجم از پول می تواند هر بازار دیگری از جمله بازار سکه ارز و یا مسکن را دچار نوسانات شدید کند بنابرین راهی وجود نداشت جز ریزش دستوری بورس. چرا که این سقوط سنگین باعث شد تا بدون اینکه سرمایه ها از بورس خارج شود حدوده 1500 هزار هزار میلیارد تومان نقدینگی سوخت شود. پس اینکه گفته می شود دلیل ریزش بازار نامه 25 اقتصاد دان به رئیس جمهور یا دو تایمه کردن بازار و یا شایعه لغو صندوق دارا دوم بوده است از اساس کذب است و ابدا چنین چیزی واقعیت ندارد.

اینکه بورس دوباره صعودی می شود یا خیر بستگی به سیاست گذاری های دولت و تا حدودی شرایط اقتصاد جهانی دارد اگر بخواهم خیلی خودمانی توضیح دهم باید یک سری از مفاهیم و متغیر ها را تومان بررسی کنیم .

در بازار سرمایه مفهومی به نام پی به ای ( قیمت به سود) وجود دارد و در حالت خیلی ساده مفهوم ان این است که در ازای یک ریال سودی که یک فرد دریافت می کند چقدر حاضر است بپردازد مثلا اگر شرکتی سالی 100 تومان سود به ازای هر سهم بسازد و پی به ای بازار 10 باشد ان سهم 1000 تومان ارزش دارد یعنی اینکه سرمایه گذار چون قرار است هر سال این سود را دریافت کند پس حاضر است ده برابر این سود قیمت بپردازد. زمانی که نرخ بهره بانکی 20 درصد است پی به ای بازار پول می شود عدد 5. به این معنی که اگر بانک سالی 200 هزار تومان سود بپردازد سرمایه گذار حاضر است 5 برابر ان یعنی 1 میلیون تومان سپرده گذاری کند. طبق تخمین ها سود کل بازار سرمایه برای سال 99 حدود 400 تا 450 هزار میلیارد تومان است. با نرخ های بهرده ای که دولت بالا برده است در بهترین حالت می شود به بازار سرمایه به صورت میانگین پی به ای 10 تا 12 داد که می شود حدود 5 هزار هزار میلیارد تومان. در حالی که ارزش بازار سرمایه الان حدوده 6500 هزار میلیارد تومان است. بنابرین برای رشد بازار یا باید دولت نرخ بهره را به حدوده 12 درصد کاهش دهد یا انکه قیمت دلار بالاتر رود و به تبع ان سود سازی شرکت ها افزایش یابد و اگر هیچ کدام از این اتفاق ها نیفتد هر گونه رشد بورس غیر واقعی است. البته ذکر این نکته مهم است که هنوز شرکت های با چشم انداز مناسب وجود دارند که پتانسیل رشد دارند و به نظر باید مسیر انها از کلیت بازار جدا شود.

پیشنهاد بنده به همه سرمایه گذاران این است که در درجه نخست فقط با سرمایه های مازاد خود و به صورت بلند مدتی در بازار سرمایه حضور داشته باشند همچنین از مبنا قرار دادن فضای مجازی برای گرفتن تصمیمات سرمایه گذاری خود داری کنند و صرفا با بهود متغیر هایی که برای رشد بازار لازم است و در بالا توضیح داده شد اقدام به سرمایه گذاری کنند هیجانات خود را کنترل کنند و در دامی که سفته بازان برای انها از طریق شایعه پراکنی پهن کرده اند نیفتند.

در پایان لازم است که این نکته را عرض کنم که هر گونه حمایت دولت در بازار مانند فشار اوردن به شرکت ها جهت جمع اوری صف های فروش یا تخصیص منابع صندوق توسعه ملی به حمایت از بازار صرفا مسکن های کوتاه مدتی است و قطعا با شکست مواجه خواهد شد. چیزی که مسیر اینده بازار را روشن می کند مدیریت کارامد برای شرکتها، افزایش شفافیت ها در مورد دارایی های غیر مولد از جمله زمین و تاسیسات بستر سازی برای ایجاد فرهنگ درست سرمایه گذاری در سرمایه گذاران خرد، استفاه از ابزارهای نوین مالی و عدم دخالت دولت است.