تلاش برای نجات جنگلهای بلوط

آوای دنا:زیبایی زاگرس را در جنگل ها و درختان کهنسالش می دانند ودر این بین درختان بلوط بیشترین سهم را دارند.جنگل های بلوط درسلسله جبال زاگرس در گستره ای به وسعت 10 میلیون هکتار پراکنده است .به گزارش واحد مرکزی خبر ،استان‌های فارس، لرستان،کهگیلویه و بویراحمد،کردستان ، خوزستان ، چهار محال بختیاری و ایلام دارای جنگلهای بلوطند که در نوع خود از بی نظیرترین جنگل‌های دنیاست.دشت برم، بزرگترین دشت بلوط ایران در کازرون و درغرب استان فارس قرار گرفته که چوب درختان آن ازمرغوبترین چوب‌هاست.اما این درختان تنومند با همه ی سر سختی شان چند سالیست قد خم کرده اند.پدیده زوال یا خشکیدگی بلوط‌ها که از 5 سال پیش در رویشگاه‌های زاگرسی شایع شده، جنگل‌های 7 استان را در برگرفته است که به گفته ی متخصصان جنگل‌های فارس و ایلام بیش از سایر استان‌های زاگرسی به این آفت مبتلا شده‌اند.سوسک چوبخوار آفت بسیار خطرناکی است که درهرمرحله با تخم گذاری در تنه درختان بلوط باعث می شود با تغذیه لارو از آب درون آوندها ، درخت کاملا خشک شود.این آفت از 4 سال پیش در جنگل های زاگرس بویژه در منطقه دشت برم کازرون پیدا شده است.رئیس سازمان جنگلها و مراتع کشور چندی پیش در بازدید از جنگلهای خشک شده بلوط دشت برم کازرون با بیان اینکه یک میلیون و 130 هزار هکتار از جنگل های زاگرس به علت بیماری زغال بلوط و سوسک چوب خوار خشک شده اند گفت : با بیمار شدن درختان بلوط 15 در صد از این جنگلها که معادل 18 میلیون درخت است خشک شده است.درسالهای اخیرکاهش بارشها، خشکسالی های پی در پی وطاقت فرسایی را در منطقه رقم زد وفرصتی شد تا آفات و بیماریها با سرعت بیشتری شیره ی جان درختان و رگ حیات زاگرس را نشانه گیرد.کارشناسان معتقدند وقوع خشکسالی درعرصه‌های منابع طبیعی و جنگل‌ها باعث تشدید درتاثیرگذاری آفات درختان شده و این عرصه‌ها را با خطر جدی مواجه کرده است.خشکیدگی بلوط یکی از آسیب هایی است که هرروز بر وسعت آن افزوده می شود ،آفتی که به گفته کارشناسان منابع طبیعی پس از ظهورعلائم آن ، در فاصله 3 تا 5 سال درختان بلوط را به طور کامل خشک می کند.یعقوب رضایی معاون حفاظت وامور زمین منابع طبیعی و آبخیزداری فارس عامل اصلی این خشکیدگی را تغییر اقلیم، گرم شدن زمین و فشارهایی خارج از توان اکولوژیک منطقه عنوان کرد و گفت همه ی این عوامل باعث شده تا بیماری زغالی بلوط و سوسک چوب خوار در این مناطق طغیان کند.عمده آفت های درختان جنگلی بلوط شامل آفت های جوانه خوار ، میوه خوار و برگ خواربلوط هستند و در شرایط محیطی و زمانی خاص با تغذیه درختان موجب ضعیف شدن ، کاهش مقاومت ودرنتیجه خشک شدن آن می شوند.آفت ذغالی بلوط که با شیوع یک آفت شروع می‌شود عاملی برای سیاه شدن، پژمردگی و خشکیدگی کامل درخت استسوسک چوبخوار هم حشره‌ای است که با تخم گذاری در تنه درختان بلوط و رشد لارو در آوندهای این درختان سبب از بین رفتن آوندها و خشک شدن تدریجی بلوط می‌شود.همچنین دامپروری درجنگل و کوبیدگی خاک جنگل توسط دام ها، سرشاخه زنی درختان توسط دامدارها، آتش سوزی،ریزگردها که با پوشاندن برگ‌های بلوط سبب کاهش فتوسنتز در برگ‌ها می‌شود و علاوه بر آن چرای بی‌رویه دام‌ها و زراعت زیر اشکوب جو و گندم در جنگل‌ها نیزاز دیگرعوامل درتخریب درختان بلوط در زاگرس است.این در حالیست که دربین استانهای زاگرس نشین ، فارس با دو میلیون و 250 هزار هکتارجنگل ،بیشترین وسعت جنگل های این منطقه را داراست و حدود 800 هزار هکتاراز این مساحت را درختان بلوط شامل می شود.به گفته مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان فارس در حال حاضراز مجموع 800 هزار هکتاروسعت جنگل های بلوط دراستان نزدیک به 90 هزار هکتارآن در حال نابود است.بردبارگفت 15 درصد از مساحت 100 هزار هکتاری درختان بلوط کازرون نیز از بین رفته است.بر اساس تحقیقات انجام شده در دانشگاه علوم پزشکی شیراز و نظر کارشناسان خارجی راهکار موثر ومناسبی برای کنترل آفت روی درختان سبز وجود ندارد، حتی استفاده از سموم شیمیایی نیز برای کنترل آن توصیه نشده است. لاروها و حشرات در درختان خشک شده هم زندگی می کنند از اینرو حذف این درختان و انتقال آنها به مناطق دیگر می‌تواند در انتشار آلودگی به مناطق غیر آلوده نقش بسیار مهمی داشته باشد.جلالی معاون وزیر جهاد کشاورزی می گوید : کارشناسانی از سازمان خواربار جهانی فائو و کشور آلمان برای بررسی این مشکل از منطقه بازدید و اعلام کردند که تنها راه حل قطع درختان خشک شده است.مدیرکل منایع طبیعی و آبخیزداری فارس هم افزود: با آلوده شدن 26 هزار هکتار جنگلهای بلوط دشت برم کازرون 10 هزار هکتار این جنگل ها خشک شد که عملیات قطع اندامهای خشک شده درحال انجام است.به گفته بردبار در حال حاظر برای نجات جنگل‌های بلوط، درختان نیمه خشک را از نیمه قطع می‌کنیم تا دوباره سبز شوند و درختان کامل خشکیده را قطع و درکوره‌های مخصوص به زغال تبدیل می‌کنیم تا آفت و سوسک‌ها نیز از بین بروند.علاوه برشیوع آفات و بیماریها در جنگل های بلوط استان ، یعقوب رضایی معاون حفاظت و امور زمین منابع طبیعی و آبخیزداری فارس می گوید : تخریب سالانه حدود هزارهکتارازاین جنگل ها ومراتع به علت بی توجهی مردم و گاه برای تامین سوخت جوامع محلی و عشایری هم نابودی بیشتردرختان بلوط را به دنبال داشته است.این درحالیست که جنگل ها همیشه نقش مهمی در زندگی بشر داشته اند وهمواره عامل جلوگیری از فرسایش خاک ، وقوع سیلاب و حفظ منابع آب و پاکی هوا بوده اند.به گفته کارشناسان، جنگل‌های زاگرس از ارزش ژنتیکی بالایی برخوردارندوهرهکتار جنگل سالانه 60 تن ریزگرد را در خود رسوب می‌دهد.براساس ارزیابی کارشناسان ارزش هر درخت بلوط 169 میلیون تومان تخمین زده شده است.علاوه بر این 40 درصد از دام‌های کشور در این منطقه قرار گرفته‌اند، ونزدیک به 27 هزار خانوارعشایر و دامداراستان دربیشتر فصول سال دراین ناحیه زندگی می‌کنند.به گفته مصطفوی رییس اداره بهره برداری منابع طبیعی فارس، با ادامه پدیده خشکسالی و کشت های بی رویه در کف جنگل در 30 سال آینده جنگلی در فارس وجود نخواهد داشت.جواهری معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان فارس افزوداین معضل در تمام استانهایی که در محدود ه رشته کوه زاگرس قرار دارند دیده میشود و برای جلوگیری از خشک شدن این ثروت ملی عظمی جدی لازم است که دولت مردان باید به آن توجه ویژه داشته باشند.ابوالقاسمی مدیر طرح زاگرس در ایران در بازدید از طرح حفاظت از تنوع زیستی زاگرس در بخش کر و کامفیروزفارس هم گفت طرح حـفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی با هدف توانمند سازی مناطق حفاظت شده و ارتقا آگاهی عمومی در زمینه محیط زیست در سطحی بالغ بر 2 میلیون و500 هزار هکتار از منابع زیست محیطی در بخشهای تولیدی عمده کشاورزی ، منابع طبیعی ، آب و طبیعت گردی در حال اجراست.بر همین اساس احیای جنگلهای بلوط زاگرس در دستور کار مدیران استان قرار گرفت وطرح های ملی و استانی چندیست درحال اجراست.طرح صیانت ازجنگل های بلوط فارس شامل کاشت نهال های بلوط وبریدن شاخه های بیمار/اصلاح و تغییر الگوی کشت شامل طرح تکثیرپیازگل نرگس وتغییرالگوی کاشت«زیر آشکوب» از جمله این طرح هاست .مدیرکل منابع طبیعی وآبخیزداری فارس می گوید نهال‌های جوان بلوط به داد درختان پیر و خشک شده می‌آیند تا جنگل‌های بلوط از نفس افتاده را دوباره احیا کنند.وی گفت درهرهکتار 100 نهال کاشته می شود که تا کنون 20 هزار نهال جوان در منطقه دشت برم کاشته شده است.بلوط هایی که هم اکنون کاشته می شود ، نهال های یک ساله هستند به همین سبب تا 14 سال دیگر از گزند سوسک های چوبخوار در امانند چرا که سوسک چوبخوار فقط به درختان بلوط بالای 15 سال حمله می کند.همچنین کاشت گل نرگس در 30 هزار هکتار از این منطقه در 3 ماه اخیر هم از دیگر اقدامات برای تغییر نوع کشت بوده است .وی گفت: برای جلوگیری از شیوع بیماری درختان بلوط طرحی تهیه ودرشورای محیط زیست مطرح و به دولت ارائه شده است که امیدواریم با تامین اعتبارات مورد نیاز و اجرای آن این بیماری کنترل شود .این طرح پنج ساله که شامل افت زدایی و کاشت درختان جدید است به 150 میلیارد تومان اعتبارنیاز دارد.به گفته بردبار برای کاشت نهال در 10 هزار هکتار به دستکم هر سال 10 میلیارد تومان اعتبار نیاز است و اعتبارات هم اینک بسیار ناچیز ودر حد طرح های مصوب احیا جنگل ها نیست.اواقدامات پیشگیرانه و بازدارنده در راستای کاهش تخریب و تصرف عرصه های منابع طبیعی در استان را شامل راه اندازی شبکه رادیویی بی سیم و گسترش ارتباطات موثر در عرصه های طبیعی استان ،ایجاد یگان حفاظت با مسلح شدن نیروهای این یگان در استان، پیشگیری و اطفاء حریق ،کنترل آفات و بیماریها در عرصه های جنگلی و مرتعی،ایجاد کمربند سبز حفاظتی در عرصه های ملی و نیز تهیه و صدور اسناد تک برگی اراضی ملی را از جمله مهمترین اقدامات اساسی در روند کاهش تخریب و تصرف عرصه های منابع طبیعی استان عنوان کرد.در کشور ما پنج نوع جنگل از جمله جنگل های مرطوب ، نیمه مرطوب ، نیمه خشک ، خشک و خشک نیمه گرمسیری وجود دارد که سه نوع از این جنگل ها یعنی جنگل های نیمه خشک ، خشک و خشک نیمه گرمسیری در استان فارس وجود دارد و این استان در این نوع جنگل و به لحاظ مساحت جنگل ها ، مقام نخست کشور را دارد .به گفته رییس اداره فنی جنگل داری و جنگل کاری استان 17درصد جنگل های کشور در فارس قرار دارد.معین الدین با بیان این که سرانه جنگل در فارس حدود پنج برابر سرانه جنگل کشور است ، می افزاید : کاهش فاصله های موجود با شاخصه های جهانی ، یکی از برنامه های جدی اداره جنگل داری و جنگل کاری استان فارس است که اجرای همه ی این طرح ها نیازمند اختصاص اعتبارات ملی ست.صادقی نماینده ی مردم کازرون در مجلس شورای اسلامی هم با بیان اینکه اعتبارات ویژه ای به احیا جنگل های بلوط در بودجه سال آینده اختصاص یافته که افزایش چشمگیری داشته است گفت مجلس با هر طرحی که در جهت صیانت از جنگل های زاگرس و مطابق قانون باشدموافقت خواهد کرد.