بازخوانی نقش بسیجیان استان کهگیلویه و بویراحمد در دفاع مقدس(بخش دوم و پایانی)

پایگاه خبری آوای رودکوف-سید نور محمد حسینی سوق:بسیج میقات پابرهنگان و معراج اندیشه پاک اسلامی است که تربیت‏ یافتگان آن، نام و نشان در گمنامی و بی ‏نشانی گرفته‏ اند  (امام خمینی ره).

در قسمت قبل عنوان شد که علی‌رغم دستور حضرت امام س مبنی بر تشکیل بسیج یا ارتش بیست میلیونی در آذر ماه سال ۱۳۵۸ تا اواسط زمستان ۱۳۵۹ اقدام خاصی صورت نگرفته است .در اواسط زمستان ۱۳۵۹  به موجب قانون مصوب مجلس شورای اسلامی ،بسیج مستضعفان به عنوان یکی از واحدهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به رسمیت شناخته شده است

در اینجاهم مثل سایر استانها ،حرکت هایی برای تشکیل و ساماندهی و سازماندهی بسیج آغاز می شود. در مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد برای اولین بار جناب آقای طناب تاب زاده این مسئولیت را برعهده گرفت بعد از ایشان برادر سجاد اصفهانی و در پایان جنگ سرهنگ بدخشان سازمان بسیج را اداره می نمود.

در آن موقع برای انجام کارهای مردمی و بسیجی ،علاوه بر مقر اصلی سپاه که در ضلع شمالی میدان استانداری واقع شده بود سه ساختمان دیگر در مرکز استان یعنی یاسوج  به عنوان مقر فعالیت های بسیجی در نظر گرفته شده بود.

تالار فرهنگی یا مجتمع فرهنگی که همین کتابخانه کنونی امام علی علیه السلام در جاده سی سخت میباشد، یکی از اولین ساختمان هایی بوده که به سپاه برای کارهای عملیاتی واگذار شده بود .  این ساختمان که در زمان شاه برای انجام کارهای هنری و کلوپ های فرهنگی ساخته شده بود در دامنه تپه در محاصره جنگل‌های انبوه قرار داشت و فاصله آن تا محل مسکونی شهر بسیار زیاد  بود.

 ساختمان دیگری که بسیج در آن مستقر شده بود و فعالیت می‌کرد متعلق به آقای کرمی بود که  در جاده سی سخت قرار داشت . این ساختمان به صورت اجاره ای از آن استفاده می شده است.

بعدها مقر بسیج به محل تربیت بدنی کنونی در ساختمانهای استادیوم ورزشی واقع در سه راه موسوم به بیمارستان مستقر می شوند. در اواخر هم به محل هلال احمر ،سالن هنری آن منتقل می شود.

 در دهدشت هم مدتی جناب آقای نیک روز کار سازمان بسیج را انجام می داد البته ایشان بعدها به فرمانداری منتقل شده است و بازنشسته آنجاست.بعد از ایشان، حجت الاسلام شمس الله کرمی بلوط بنگان فرماندهی  بسیج را بر عهده داشته است ایشان هم اکنون در استان مرکزی به فعالیت‌های فرهنگی مشغول می باشد . بعد از ایشان ،جناب سرهنگ فایز مسلم،مسئول بسیج می شوند. بعدها مسلم جای خود را به جناب آقای سرهنگ ناصرمنصوری رودتلخی می دهند و در سالهای آخر  نیز سرهنگ خواجوی به عنوان فرمانده بسیج فعالیت می نمایند.

ساختمان بسیج در شهر دهدشت در یکی از منازل سازمانی در پارک جنگلی کنونی در نزدیکی های بنیاد شهید  کنونی قرار داشت. بعد ها بسیج به ساختمان آموزش و پرورش که در زمان جنگ اداره آموزش و پرورش  شهرستان در آن مستقر شده بود منتقل می‌شود .این ساختمان هم اکنون محل تعاونی فرهنگیان شهرستان کهگیلویه می باشد .بعدها بسیج به دبستان  دیگری در جلوی کانال مشهور  در  یک کوچه ای تنگ ،منتقل شده است و تا پایان جنگ بسیج در آن ساختمان مستقر بود.

در گچساران جناب آقای نوذر باقرپور کار بسیج را انجام می‌داده است و آنها هم در یکی از ساختمان های آموزش و پرورش در نزدیک مدرسه شهیدان مستقر شده بود.

جنگ همچنان ادامه داشته است بخش زیادی از از مناطق کشور به تصرف ارتش عراق در آمده بود . به همین دلیل کل فعالیت بسیج بر محور جنگ و یا همان دفاع مقدس متمر کز شده بود. فعالیت بسیج در این زمینه در چند حوزه مشخص شده بود:

تبلیغات برای جذب نیرو:

بسیج در این شهرستانهای سه گانه در  مساجد و پایگاههای مقاومت  و مدارس و دبیرستانها  در مناطق و روستاهای پرجمعیت مثل،سوق،لنده،سی سخت،چرام،باشت، بهمئی،سرفاریاب،مارگون،خیرآباد،قلعه رئیسی،دیشموک و..... تبلیغاتی جهت جذب نیروهای داوطلب بسیجی انجام می داند.  داوطلبان با پرکردن فرم های لازمه و تکمیل پرسشنامه های خاص ،و ارائه شناسنامه و تسلیم فتوکپی آن و عکس پرسنلی به اصطلاح ثبت نام می نمودند.آنها در همین حال موظف بودند سه نفر به عنوان معرف هم معرفی نمایند.


پرسنلی بسیج پس از تکمیل این فرم ها از طریق معتمدان خویش و معرف های بسیجیان فرم گزینش بسیجسان داوطلب را تکمیل می نمودند. بدیهی است که افراد مسئله دار اخلاقی و سیاسی  نمی توانستند در حلقه بسیجیان عضو بشوند.

ناراحت ترین بخش این ماجرا،اخراج دانش آموزان  در صورت اعزام به جبهه به دلیل غیبت غیر موجه؟ می باشد. این روند نا معقول و ضد جنگ تا اواخر سال 1361 شمسی توسط  وزارت آموزش و پرورش  ادامه داشته است. به همین دلیل داش آموزانی که با احساس وظیفه ،متقاضی اعزام به جبهه بودند مجبور بودند  به دروغ متوسل شوند و تعهدی را امضا کنند که دانش آموز نیستند. بسیج هم هیچ راه قانونی برای دفاع ار بسیجیان خود  به هنگام برگشت احتمالی در اختیار نداشت. البته بعدها این رویه غلط از سال 1362 اصلاح می شود و آموزش و پرورش با تمام قوا از اعزام بسیجیان و مدیریت تحصیل آنها در جبهه و پشت جبهه  حمایت می نماید و اقدامات  موثر و بسیار زیادی را انجام داده است.

یکی دیگر از راهکارهای مردمی جلوه دادن بسیج و یا به اصطلاح طرفدارمدنیت ،اثبات ولانتری و یا اختیاری بودن یک موسسه می باشد. ،بسیج برای رعایت کامل اختیاری بودن عضویت و اعزام علاوه بر اینکه  خود آنها اعزام داوطلبانه را امضا نمایند ،رضایت نامه والدین را نیز باید تحویل بسیج دهند.

دسته بندی بسیجیان:

پس از تکمیل و تیک خوردن تایید بسیجی بودن فرد متقاضی ،پرونده ها به دو دسته تقسیم می شدند.

یک عده که برای بار دوم و یابیشتر به جبهه اعزام می شوند و یا سربازی رفته اند و یا مدرکی مبنی برگذراندن دوره آموزشی ارائه می دادند،به عنوان اعزام مجدد مشخص می شدند. این عده با هماهنگی با ناحیه و منطقه به واحدهای رزمی اعزام می شدند.

عده ای که آموزش ندیده بودند و برای اولین بار به جبهه اعزام می شدند برای آموزش دیدن به مکانهای مشخص اعزام می شدند.

آموزش بسیجیان:

جنگ محتاج نیروهای آموزش دیده است. این آموز شها شامل آموزش های عمومی و  نیمه تخصصی است. آموزش های عمومی شامل اسلحه شناسی و تخریب و تاکتیک های رزمی،بدن سازی و دفاع شیمیایی و کلاسهای عقیدتی و احکام....می باشد.

آموزش های نیمه تخصصی شامل،امداد ،مخابرات ،تخریب و غواصی و شناسایی و دریایی و....بود که در یک سطح بالاتر برگزار می شده است.  سطوح بالاتر عموما مخصوص نیروهای کادر و نیروهای بسیجی با ماموریت طولانی تر بوده است .

مکان های آموزشی:

بر طبق تشکیلات سپاه ، ابتدا مناطق سپاه به صورت شماره گذاری ساماندهی شدند: به عنوان مثال:
 منطقه ۲ اصفهان
 منطقه ۳ گیلان و مازندران

منطقه ۴ مشهد
منطقه ۵ تبریز
منطقه ۶ کرمان سیستان هرمزگان
منطقه ۷ باختران و کردستان
منطقه ۸ خوزستان و لرستان
 منطقه ۹ فارس و بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد

منطقه۱۰ تهران

 همان طور که می بینید استان ما به عنوان منطقه نه بوده است که شامل استان ما و بوشهر وفارس بوده است.  هر منطقه به نواحی تقسیم می شده است  که ما عنوان ناحیه پنج را یدک می کشیدیم. پادگان های آموزشی بر اساس همین نواحی و مناطق مشخص می شدند.

 در گچساران مقرآموزشی ،در یاسوج ابتدا در همین تالار فرهنگی در جاده سی سخت،بعدها پادگان آموزشی در منطقه کهوا در جاده شیراز ، کار آموزش صورت می گرفته است.

در دهدشت هم ،ابتدا در پارک جنگلی و بعد در پادگان موسوم دشت مازه فعالیت آموزشی رزمی توسط پاسداران دوره دیده تحت عنوان مربی صورت می گرفته است.

اما مهم ترین مقرهای آموزشی منطقه نه، پادگانهای زیر بوده است:

پادگان شهید عبدالله مسگر در شیراز

پادگان آموزشی کازرون در ورودی کازرون

پادگان آموزشی آب باریک

پادگان  آموزشی جهرم  و......

نهایتا اعزام:

سازمان بسیج موظف بود پس از پایان آموزش ها ،انها را بر جسب نیاز های منطقه جنگی و واحدهای رزمی و صلاحدید فرماندهی منطقه، به مناطق رزمی  اعزام نمایند . مناطق جنگی هم عمدتا شامل دو محور بوده است:

محور کردستان و مقابله نیروهای جدایی طلب

محور غرب و جنوب و مقابله با نیروهای بعثی

مدت ماموریت بسیج:

معمولا مدت ماموریت بسیج به صورت سه ماهه تعریف می شده است. هرچند ماموریت های 45 روزه هم وجود داشته است. ولی برخی از بسیجیان هم با رغبت و میل ماموریت خویش را به صورت درازمدت شش ماهه و بیشتر تمدید می کردند.

شاید جای این سوال اینجاست که مسئولین کنونی بسیج  برای دفاع از حق و حقوق بسیجیان ،به این سوال افکار عمومی بسیجیان بالاخص بسیجیان اولیه، جواب دهند که  این همه پرونده و فرم ها و سوابق ،بالاخص مدارک مربوط به سالهای اولیه جنگ تا سال 1363 الان چه شده است. چه کسانی این پرونده های منظم را از بین بردند.

 در پایان باید گفت که این بسیجیان به پشتوانه،مردم،دولت و حاکمیت،حوزه فرهنگ و تایید اجتماعی در جبهه نقش آفرینی و یا به اصطلاح حماسه آفرینی می کردند. تحلیل عوامل موثر بر فراز و فروز جنگ و حوادث و رخدادهای هشت ساله نشان از یک امر مسلم دارد که اگر مدیریت حوزه اقتصاد جامعه وبازار تلاش بیشتر و وافری برای سالم سازی جامعه و جلوگیری از گران فروشی و احتکار  و هم چنین پشتیبانی لجستیکی از نیروهای مسلح را انجام می دادند ودل مردم را خالی نمی کردند ،بسیج این قدرت را داشت که به کمک ارتش و سپاه  داستان واقعی جنگ را بدون فصل تلخ جام زهر به پایان برساند. ولی در این تحلیل، نقش اصلی استکبار به سرکردگی آمریکا و شوروی  را  نمی توان منکر شد. این یک واقعیت تاریخی است که  در سالهای پایانتی جنگ ، آنها  با تمام قوا از هیچ کوششی برای مماتعت از به ثمر ننشستن شعار اصلی جنگ جنگ تا پیروزی دریغ ننمودند و   از هر حیله ای  برای خنثی سازی عملیات ها بهره بردند.

در پایان این مقاله با ابیاتی ازمرحوم سهراب اخوان ثالث شاعر نامی معاصر که در بحبوحه جنگ در وصف بسیجیان پابرهنه و عارفان خاص خدا  سروده استسخن خویش را به اتمام می رسانم.

 این دلیرانِ نکو با بد چه جنگی می‌کنند
 همچو جنگِ شیرها با تیر و با شمشیرها

چهره‌هایشان پیش از شهادت دیده‌ام، هم بعدازآن
بود خشم‌آلود و آنکه راحت آن تصویرها

  نامشان چون تاجِ فخری بر سرِ این کشور است
 خامه‌ زرّین نویسد این به خطّ خیرها

خیره سازد چشم گردون را فروغ فخرشان
 می‌گذارد بر زمینِ زنده هم تأثیرها

 تذکر لازم:منابع محفوظ می باشد و نزد نویسنده می باشند

یاسوج آذزماه 1400

*بسیجی منطقه۹ ناحیه پنح اعزامی از کهگیلویه و بویراحمد