از بهینه‌سازی تولید تا حفظ محیط زیست: ابعاد ناگفته کشاورزی پایدار در ایران
پایگاه خبری آوای رودکوف:کشاورزی پایدار را نوعی فرآیند بهینه سازی می دانند که با استفاده بهینه از منابع طبیعی بتواند نیاز غذایی بشر را تامین کرده و کیفیت محیط زیست را بالا ببرد و به عبارتی کشاورزی پایدار تلفیقی از دانش و مدیریت است.
کشاورزی پایدار تلاشی است برای دستیابی به حداکثر عملکرد اقتصادی، زیرا در آن از منابع موجود حداکثر بهره وری شده و بنابراین هزینه تولید هر واحد محصول کاهش می یابد که به تبع آن عملکرد اقتصادی افزایش می یابد.
کشاورزی پایدار نوعی کشاورزی است که در جهت منافع انسان بوده، کارایی بیشتری در استفاده از منابع دارد و با محیط در توازن است. کشاورزی پایدار باید شامل مدیریت موفق منابع برای کشاورزی باشد تا بتواند نیازهای متغیر انسانی را برطرف کند و از طرف دیگر کشاورزی پایدار باید بتواند خصوصیات کیفی محیط زیست را حفظ کرده یا افزایش دهد و از منابع طبیعی محافظت کند.
کشاورزی پایدار بهانه ای شد تا با دكتر بهمن پاسبان اسلام معاون پژوهش، فناوري و انتقال یافته ها عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی کلام شویم.
خبرنگار آوای رودکوف ضمن آشنایی با کشاورزی پایدار در گفتگویی با دکتر بهمن پاسبان اسلام نحوه تولید و امتیازات کشاورزی پایدار را بررسی نموده است.
در حال حاضر وضعیت کشاورزی ایران را محیطی سازگار برای اجرای کشاورزی پایدار می‌دانید؟
با توجه به اینکه حفاظت از منابع آب، خاک و منابع طبیعی و مدیریت تولید کشاورزی با توجه به توانایی منابع از اهداف اصلی کشاورزی پایدار است، درحال حاضر زمینه عملی برای اجرای کشاورزی پایدار در ایران مهیا نیست.
- عمده‌ترین موانع در کشاورزی پایدار کدامند؟
کشاورزی پایداری مستلزم محدود نمودن تولید (تولید بهینه به جای تولید حداکثری) است، بنابراین کشاورزانی که به این سمت حرکت کنند دچار ضرر اقتصادی خواهند شد. درنتیجه کشاورزان رغبتی به استفاده از کشاورزی پایدار ندارند و سیاست خاصی هم در جهت حمایت از این نوع کشاورزان به چشم نمی¬خورد.
- بهره‌برداران برای اجرای کشاورزی پایدار نیازمند به اجرای چه مسائلی هستند؟
بهره برداران باید توجه به مسایل زیست محیطی و رعایت اصول حفاظت از آن، استفاده معقول و منطقی از منابع، تناسب برنامه های اجرایی با شرایط اکولوژیک، مدیریت مصرف منابعی مانند آب و خاک، توجه به جنبه های اقتصادی و اجتماعی پایداری تولید، عدم استفاده از نهاده¬های مضر برای سلامت انسان و محیط زیست را درنظرداشته باشند.
- کشاورزی پایدار در افزایش تولید محصولات کشاورزی چه تأثیراتی دارد؟
در کوتاه‌مدت و در درازمدت باعث کاهش تولید می‌شود و معنی آن نیز تولید همیشگی با توجه به پتانسیل منابع است. ولی با توجه به افزایش ارزش اقتصادی محصول، این کاهش کمی می¬تواند جبران شود. بااین حال در کشور ما تفاوت محصولات تولید شده در شرایط پایدار با شرایط عادی ملموس نیست.
- کشاورزی پایدار در افزایش صادرات تولیدات غیرنفتی چه ارتباطی می‌تواند داشته باشد؟
کشاورزی پایداری باعث کاهش تولید می شود ولی از نظر کیفی می تواند با برند محصول سالم ارزش بیشتری داشته باشد. با توجه به اهمیت کیفیت محصولات کشاورزی در صادرات آنها، کشاورزی پایدار می تواند به تولید محصولات کیفی کمک نماید. از اینرو اثرگذاری آن در صادرات غیرقابل انکار است.
- مرکز تحقیقات آذربایجان شرقی چه تحقیقاتی در حوزه کشاورزی پایدار به نتیجه رسانده است؟
اکثر طرح‌های تحقیقات در راستای بهینه کردن تولید توأم با مصرف بهینه نهاده‌ها است. کارهایی که در جهت کاهش خاک¬ورزی، کاهش مصرف سموم شیمیایی مضر، مصرف بهینه آب و ... در این مرکز انجام می گیرد همگی در راستای کشاورزی پایدار است. این نوع کارها مستلزم حمایت دولت است تا در کشور جا بیفتد.
گفتگو: مهندس امیرمسعود طایفه سلطانخانی
