طنز با رگ و طعم سیب زمینی

پایگاه خبری آوای رودکوف-«جهانگیرایزدپناه»:ضرورت نقد جامعه و نقائص و کاستی ها و بی عدالتی هایش چنین ایجاد کرد که اهل اندیشه و قلم از هزل و هجو درگذرند و به جای کینه و بغض شخصی ، لبه تیز نظم و نثر خود را متوجه معایب عمومی و افعال و اعمال اربابان قدرت و کسانی گردانند که به نوعی سرنوشت جامعه را در دست دارند و در واقع با افق و وسعت نظر عالی به مسائل بنگرند . بنابراین طنز نگرشی است نوع دوستانه اصلاحی و کلان نگر . طنز انتقاد اجتماعی است و معایب عمومی جامعه را در بر می گیرد ونه در قد و قواره حب و بغض شخصی و سودجویانه انفرادی . چنین روشی خواه نا خواه عدالت محور و آزادیخواه و اصلاح گرست نه مخرب و ویرانگر . طنز حقیقی و غیر محافظه کارانه و غیر عاقبت اندیش ، منتقدترین نوع ادبیات است منتها نه شعار گونه بلکه با ظرافتی خاص همراه پرداخت هنرمندانه که نیش و نوش را که متضاد هم دیگرند ، به شکل ماهرانه و هنرمندانه یک جا جمع می آورد گرچه هدف اصلی اش همان نیش اصلاحی است . طنز دو خصیصه خاص خود را دارد یکی این که بهتر می تواند از سد سانسور بگذرد و دوم آن که ایجاز و قالب خنده و شوخی و استهزاعی اش تاثیر گذاری بیشتر و عام تری دارد .

طنز علیرقم پرداخت هنری و قالب خنده و شوخی و پیچیده و در لفافه گویی اش باید لااقل قدمی از جنبش و تکاپوهای جامعه جلوتر باشدو نبض جامعه را در دست داشته باشد که همراه اعتراضات مردم به پیش رود در غیر این صورت از پویایی جامعه عقب می افتد و از آن استقبال نخواهد شد .

وقتی آزادی ها و فراق بال لازم برای طنز حقیقی و کلی نگر فراهم نباشد این احتمال وجود دارد که نویسندگان و طنازان به تدریج دچار خود سانسوری و به دنبال آن ممکن است حتی محافظه کاری دچار شوند که بتدریج این خود سانسوری و محافظه کاری چنان رسوخ کند که عده ای از طنز پردازان تنها به انحرافات ، معایب و نارسایی های جزئی و غیر عمده ( آن هم دانه ریزها نه دانه درشت ها و اریکه داران اصلی و قدرتمند ) بپردازند و طنزشان چنان ضعیف ، بی رمق و پیش پا افتاده خواهد شد که شباهت بیشتری به فکاهه دارد تا طنز حقیقی و تاثیرگذار . خود سانسوری محافظه کاری بتدریج چنان رایج و نهادینه می شود که احتمال این که به باور تبدیل شود که طنز یعنی همین و بس ! و این جاست که طنز با طعم و رگ سیب زمینی معنی می یابد .

حقیر از علاقمندان نشریه طنز " گل آقا " بودم و احترام خاصی برای زنده یاد صابری فومنی " گل آقا " داشته ودارم ولی هیچ گاه این گفته صابری فومنی را فراموش نمی کنم که می گفت من اصلا احساس خود سانسوری نمی کنم . این گفته های زنده یاد صابری برای آن سال ها تعجب آور بود . این گفته گل آقا نه از سر مصلحت زندگی شخصی بلکه حکایت از این داشت که بتدریج در صابری فومنی خود سانسوری نهادینه به یک باور تبدیل شده بود که صابری عزیز آن را حس نمی کرد .