نگرش قرآن به گناهان اجتماعی و راهکارهای پیشگیری از آنها

به گزارش پایگاه خبری آوای رودکوف، همه کسانی که با قرآن و آموزه های وحیانی اسلام آشنایی کامل دارند و در مقام ناظر بی طرف قرار گرفته اند، بر این نکته محوری در اسلام توجه می دهند که اسلام دین اجتماعی است. بر این اساس، بخش اعظمی از آموزه های وحیانی آن ارتباط تنگاتنگی با حوزه اجتماعی و روابط انسان با انسان دارد. این بدان معناست که عمل صالح در آموزه های قرآنی و اسلام تنها به حوزه اعمال عبادی خلاصه و محدود نمی شود، بلکه حوزه های عمل اجتماعی را نیز در برمی گیرد.

برپایه این نگرش قرآنی، گناه نیز دایره وسیع و گسترده تری می یابد و تنها به حوزه ارتباط انسان و خدا محدود نمی شود، بلکه هرگونه اعمال خلاف عقل و شرع، براساس این نگرش قرآنی، گناه تلقی شده و مجازات دنیوی و اخروی به دنبال خواهد داشت.

از آن جایی که انسان موجودی دارای اراده و اختیار است، این آزادی را دارد که هر گونه رفتار متقابل و متضادی را در پیش گیرد، ولی به عللی چند انسان بیش تر از آن که به کارهای خوب، نیک و صالح علاقه مند باشد، به کارهای بد، زشت و طالح گرایش دارد. خداوند در آیه۵ سوره قیامت، از تمایل غریزی آدمی به آزاد بودن در انجام گناه اشاره می کند و بیان می دارد که آدمی اراده خویش را در فجور و شکستن مرزها مصروف می دارد.

البته برخی مدعی این معنا هستند که در ارتکاب گناه مقصر نیستند؛ زیرا فشارهای درونی و بیرونی از سویی و عدم قدرت تشخیص گناه و اشتباه در تطبیق از سوی دیگر و عواملی مانند آن موجب می شود تا مرتکب گناه شوند، این در حالی است که خداوند به صراحت در آیات ۷و ۸ سوره شمس بیان می کند که برای همه انسان ها قدرت تشخیص خوبی از بدی در نفس هر انسانی قرار داده شده و از سویی دیگر، انسان به گونه ای آفریده شده که بتواند با علل و عوامل بیرونی و درونی طوری برخورد کند که او را به سوی گناه نکشاند. بنابراین، توجیهی نادرست است که گناه خویش را برگردن این علل و عوامل بیندازیم و از خود سلب اختیار و مسئولیت کنیم.

حجت‌الاسلام حافظ زمانی امام جمعه ملکان در گفت‌‌وگو با آوای رودکوف، اظهار کرد: گناهان اجتماعی همانند دیگر گناهان، آثار مادّی و معنوی و همچنین دنیوی و اُخروی دارند. خداوند ارتکاب گناهان را موجب آسیب اقتصادی به جامعه برمی شمارد و روشن می سازد که چگونه جوامع بشری به سبب ارتکاب گناهان دچار بحران اقتصادی و قحطی و گرسنگی می شوند و جز به استغفار و بازگشت به مسیر اصلی هدایت نمی توانند از آن رهایی یابند.

وی، افزود: گناهان اجتماعی که در قرآن بیان شده شامل گناهان زبانی و غیرزبانی می شود. از مصادیق گناهان زبانی در عمل اجتماعی می توان به استهزا و تمسخر و بذله گویی، افترا به دیگران، بدگویی و سخنان زشت، دروغ، بهتان، دشنام، افشای راز و سخنان محرمانه دیگران، به کاربردن القاب و نام های ناپسند برای دیگران و انتساب فرزندان نامشروع به شوهر از سوی زن اشاره کرد.

وی با استناد به آیه 53 سوره زُمر(قُلْ يا عِبادِيَ الَّذينَ أَسْرَفُوا عَلي‏ أَنْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعاً إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحيمُ( بیان کرد: در این آیه می‌خوانیم:" بگو: ای بندگان من که در جنایت به خویش (به واسطه گناه) از حد گذشتید، از رحمت خدا نومید مگردید، بی تردید خداوند همه گناهان را ( به وسیله توبه هر چند شرک باشد) می آمرزد، زیرا اوست آمرزنده و مهربان ".

حجت‌الاسلام زمانی، ادامه داد: همه کسانی که با قرآن و آموزه های وحیانی اسلام آشنایی کامل دارند و در مقام ناظر بی طرف قرار گرفته اند، بر این نکته محوری در اسلام توجه می دهند که اسلام دین اجتماعی است. بر این اساس، بخش اعظمی از آموزه های وحیانی آن ارتباط تنگاتنگی با حوزه اجتماعی و روابط انسان با انسان دارد.

امام جمعه ملکان، انسان را موجودی دارای اراده و اختیار دانست و یادآور شد: از آن جایی که انسان موجودی دارای اراده و اختیار است، این آزادی را دارد که هر گونه رفتار متقابل و متضادی را در پیش گیرد، ولی به عللی چند انسان بیش تر از آن که به کارهای خوب، نیک و صالح علاقه مند باشد، به کارهای بد، زشت و طالح گرایش دارد.

وی، از آماده بودن افراد مرتکب گناه برلی هرگونه اهانت و توهین گفت و افزود: کسانی که مرتکب گناه می شوند بایدخود را آماده هرگونه اهانت و توهین نمایند، زیرا پیامد طبیعی جرم و گناه، استحقاق اهانت از سوی خداوند است که بازتاب آن در اهانت مردم به وی و کاهش وجهه و اعتبار اجتماعی او در جامعه بروز و ظهور می کند.

حجت‌الاسلام زمانی تاکید کرد: باید با هوشیاری و ترک گناهان از پیامدهای طبیعی و آثار آن پرهیز کرد و اجازه نداد تا خود و جامعه در موقعیت بحرانی و خطرناکی قرار گیریم.

حجت‌الاسلام عبدالغفار غفاری، امام جمعه بخشایش در گفت‌وگو با آوای رودکوف، اظهار کرد: آموزه‌های دینی انسان را به آیین و مرام همنشین خود خوانده شده است. شخصیت و موقعیت هرکس را از طریق همنشینانش می‌توان محک زد. بنابراین برای پرهیز از گناه و لغزش نباید با کسانی که گناه می‌پراکنند، معاشرت نمود.

وی، افزود: انسانی که مرتکب گناه می‌شود باید متوقع این باشد که قلب و روحش به انحراف کشیده خواهد شد و به بی حیایی و بی شرمی دچار می‌شود و درحقیقت تباهی نفس انسانی و سقوط وی از آثار طبیعی گناه است.

وی با استناد به آیه 12سوره حجرات بیان کرد: در این آیه می‌خوانیم: ای اهل ایمان، از بسیار پندارها در حق یکدیگر اجتناب کنید که برخی ظنّ و پندارها معصیت است و نیز هرگز (از حال درونی هم) تجسس مکنید و غیبت یکدیگر روا مدارید، هیچ یک از شما آیا دوست می‌دارد که گوشت برادر مرده خود را خورد؟ البته کراهت و نفرت از آن دارید (پس بدانید که مثل غیبت مؤمن به حقیقت همین است) و از خدا پروا کنید، که خدا بسیار توبه پذیر و مهربان است.

حجت‌الاسلام غفاری، ادامه داد: هرکار خلافی در وضع جامعه و از طریق آن در وضع افراد اثر می‌گذارد، و باعث نوعی فساد در سازمان اجتماعی می‌شود. گناه و کار خلاف و قانون‌شکنی، همانند یک غذای ناسالم و مسموم است که در سازمان بدن انسان چه بخواهیم و چه نخواهیم تأثیر نامطلوب خواهد گذارد و انسان، گرفتار واکنش طبیعی آن می‌شود.

امام جمعه بخشایش،از پیامدهای شیوع فساد در هر جامعه گفت و یادآور شد: شیوع فساد در هرجامعه ای بازتاب معاصی و گناهان مردم است، به طوری که گناه چون سموم در تمام پیکره تن اثر کرده و همه را به فساد می کشاند.

وی، گاه را عامل نزول بلا برای فرد و جامعه دانست و افزود: گناه، باعث نزول بلا و آفات برای فرد و جامعه می‌شود و چنان‌چه پیش‌تر گفته شد، معاصی جدید در جامعه، بلا و آفات و گرفتاری‌های جدیدی را به همراه خواهد داشت. بیماری‌های جدیدی مثل ایدز، گسترش مواد مخدر جدید، افزایش فوت ناگهانی به ویژه در جوانان، افزایش بیش از حد بیماری‌های روحی و روانی و... به نوعی اثرات وضعی گناهان جدید است.

حجت‌الاسلام غفاری، ضمن بازگو نمودن راحت‌ترین راه گناه نکردن تأکید کرد: راحت‌ترین راه گناه نکردن، در محیط و فضای آلوده وارد نشدن در آب گناه مسموم کننده است. واقع شدن در فضای آلوده به گناه، مثل واقع شدن در محیطی آغشته به بیماری واگیر است. آثار مخرب آن اجتناب ناپذیر است.