واکاوی جایگاه فرهنگ عاشورا در ترویج معارف دینی

به گزارش پایگاه خبری آوای ودکوف، فرهنگ عاشورا همان زيربنای عقيدتی و فکری است که در امام حسين‏(ع) و شهدای‏ کربلا و اسرای اهل بيت‏(ع) بود و سبب پيدايش آن حماسه و ماندگاری آن قيام شد.

شاید جدی‏ترین و اصلی‏ترین عامل ورود آسیب‏های متعدد در بنیاد و بنیان فرهنگ عاشورا، اکتفا نمودن به برخورد عاطفی صرف و دوری گزیدن از برخورد عقلانی با مقوله قیام و عزاداری باشد. این مسئله، سبب بروز تحریف وسیع لفظی و معنوی است که اندیشه اصیل عاشورایی و حسینی را به پژمردگی می‏کشاند.

بی شک در صحنه عاشورا، از سوی امام و یارانش، شاهد عاطفی‏ترین صحنه‏ها، و از سوی لشکریان کوفه، شاهد جنایت بارترین و دهشتناک‏ترین وقایع هستیم. از این رو، حادثه عاشورا، بعد عاطفی قوی ای دارد که از این جهت، می‏توان آن را یک تراژدی دانست. البته این تنها یک رویه از صحنه عاشوراست که در آن جنایت موج می‏زند. عاشورا صحنه دیگری نیز دارد که سرشار از حماسه و زیبایی است و حسین(ع) و یارانش قهرمان آن اند.

ولی در فرهنگ عامه، بیش تر شاهد حضور پُر رنگ بعد تراژدیک عاشورا هستیم، به گونه‏ای که تا حدودی عرصه را بر بعد حماسی تنگ ساخته است.

آن چه بیش از همه در زبان مردم شنیده می‏شود، واژه‏های غریب، مظلوم، تشنه، بی کس و مانند این الفاظ است و تشنگی، بی آبی، بی یاری و غربت امام(ع) بسامد بالایی در فرهنگ عامیانه دارد.

عاشورا تجلی مبارزه حق در برابر باطل، با آن شکوه بزرگ تاریخی بود که امام حسین(ع) را تبدیل به مظهر استقامت، ایستادگی، شهامت و شجاعت در برابر قدرت‌های ستمگر کرد. هم فداکاری امام حسین(ع) در تاریخ بی‌نظیر است و هم مظلومیت امام(ع). باید همه ابعاد فرهنگ عاشورا و کربلا برای مردم تبیین شود.

حجت‌الاسلام جلیل جلیلی، امام جمعه شهر سردرود در گفت‌ و گو با آوای رودکوف اظهار کرد: محرم و عاشورا و عزاداری وسیله هستند برای شناساندن عبودیت، خالق، معارف دینی و آموزه های وحیانی است.

وی ضمن بازگو نمودن لزوم شناسایی عاشورا و اهدافش افزود: در ابتدا باید عاشورا و اهدافش و فلسفه وجودی عاشورا را باید شناخت و بعد می توان بیان نمود که فرهنگ عاشورا به چه معنایی است؟!

وی خاطرنشان کرد: سیدالشهداء برای احیاء دین نبوی قیام کردند، تا شریعت نبوی را به آیندگان برسانند.

حجت الاسلام جلیلی ادامه داد: امروزه محرم را که ابزار و وسیله ای است، محرم راهدف قرار داده ایم. محرم و عزاداری و روضه خوانی هدف نیستند!

وی اظهار کرد: فرهنگ عاشورا به ما می آموزد که حق در برابر باطل باید ایستادگی کند، قلیل بودن دلیل بر حقانیت نمی شود.

امام جمعه شهر سردرود از ضرورت قرار دادن اهداف سیدالشهداء در اساس عزاداری هایمان گفت و یادآور شد: باید هدف سیدالشهداء را اصول و اساس عزاداری هایمان قرار دهیم.

وی با توصیه ای به متولیان مساجد افزود: برخی به اشتباه تصور می کنند که عزاداری هدف ماه محرم است، حال آنکه این عزاداری باید مقدمه ای باشد برای انتقال معارف و آموزه های دینی و باید متولیان مساجد و هیئات این دقت را داشته باشند ه سخنرانی برای بصیرت افزایی و شناسایی هدف عاشورا صورت پذیرد.

حجت الاسلام جلیلی تاکید کرد: مردم نیز باید استقبال نمایند از عزاداری هایی که در کنارشان بصیرت افزایی هم گنجانده شده باشد.

حجت‌الاسلام حسن مرسلی، امام جمعه مهربان، در گفت‌وگو با آوای رودکوف، اظهار کرد: ترویج شعائر الهی، عبرت از عاشورا و عمل به هنگام، ولی فقیه وامام خود را تنها نگذاشتن، احیاء و اهمیت دادن به فرائض الهی، امر به معروف و نهی از منکر از مهم ترین درس های عاشورا قلمداد می شوند.

وی افزود: از آسیب‏های کلی مربوط به آداب دینی است. منظور از عادت نیز، آن چیزی است که بار اندیشه‏ای، برهانی و معنایی خود را به تدریج از دست داده و به هنجارهای تکراری تبدیل شده است. یکی از دلایل مهمی که فرهنگ عزاداری به طور کامل نتوانسته نقش خود را ایفا کند و آموزه‏های اصلاحی و احیا گرانه قیام عاشورا را بازتاب دهد، همین موضوع است.

وی از قوی بودن بار عاطفی حادثه عاشورا گفت و خاطرنشان کرد: بار عاطفی این حادثه قوی است. از این رو، ظرفیت عادت پذیری آن، به شدت افزایش می‏یابد. بسیاری از آسیب‏های فرهنگ عاشورا، از همین آبشخور سرچشمه می‏گیرد. هنگامی که موضوعی به عادت تبدیل شد، دیگر برای انسان به جا آورنده آن، هدف فقط انجام آن است و با به جا آوردن آن، تخلیه روانی می‏شود.

حجت‌السلام مرسلی، ضمن بازگو نمودن ناآشنایی کودکان و سل جوان از واقعه عاشورا ادامه داد: نسل جوان و کودکان ما با این فرهنگ، آشنایی چندانی ندارند و چنان به ظواهر امور در عزاداری ها، زنجیرزنی ها و سینه زنی ها چسبیده است که دل به ارزشهای بنیادین آن نمی بندند. فرهنگ عاشورایی قیام برعلیه هرنوع بیدادگری ظالمانه است که نیازمند آموزش و تربیت دینی است که این مهم در رسانه های جمعی ما هم کمتر تبلیغ می شود و در مساجد و تکایا به شکل واژگونه دنبال می شود.

امام جمعه مهربان، آموزه های عاشورایی را کمرنگ دانست و یادآور شد: کمرنگ شدن ارزش ها و آموزه های عاشورایی باعث شده است که مراسم و آداب عاشورایی در ایام عزاداری نیز به خرافات گراییده و این نشان از ناآشنایی اقشار مردم با این ارزش هاست. توجه به نحوه انتقال درست این ارزش¬ها نیازمند درک قدرت رسانه¬ها و مطبوعات است که باید به شیوه درست و به نحو مطلوب به حفظ آن، همت گماشت.

وی افزود: خويشتن شناسی در صدر همه آموزه ها و راهها قرار دارد و یکی از راه های تحقق معنویت در جامعه ما در حوزه مذهب شیعی است که ما را بر آن می دارد به تفکر در این زمینه پرداخت. خویشتن شناسی فقط به الگوهای فردی در زندگی شخصی نمی پردازد بلکه براساس آموزه های عاشورا، همه شیعیان وظیفه دارند که به زندگی خویش، براساس فرهنگ عاشورایی نظر کنند.

حجت‌الاسلام مرسلی، با اشاره به انگیزه قیام امام حسین(ع) تاکید کرد: امام حسین(ع) علّت و انگيزه قيام خويش را، مبارزه با منكرات فراوان در جامعه اسلامی و تبليغ و ترويج معروف در بين مسلمانان، اعلام می‎كنند، بنابراين، فلسفه اصلی و نهايی نهضت حضرت را می‎توان در يک هدف جا‎مع و كلّی يعنی «احيای فرهنگ اسلام اصيل و ناب محمدی(ص) و زدودن زنگارهای تحريف‎ و بدعت‎ از دين جدّشان خلاصه كرد‎.

گزارش از: امیرمسعود طایفه سلطانخانی