توسعه پایدار سی سخت: اولویت‌ها و چالش‌ها
پایگاه خبری آوای رودکوف:دکتر اشکان رحیمی زاده در مصاحبه ای بابررسی وضعیت موجود شهرستان دنا به اهمیت نگاه علمی و توسعه گرا با محوریت گردشگری و استفاده از ظرفیت مردمی و راهبردی دولت پرداخت.رحیمی زاده داشتن برنامه و نگاه علمی به روز را ضامن پیشرفت و توسعه دانست و راهکارهای خود را در این مقوله بیان داشت.
دکتر اشکان رحیمی زاده از جوانان نخبه و توانمندی است که در عرصه فعالیت های اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی فردی فعال ، مبتکر و توانمند است. نگاه علمی ایشان که برگرفته از تحصیلات عالیه و شناخت و تسلط بر منطقه و مطالعه و پژوهش مدام در خصوص توسعه منطقه است ،از وی چهره ای عمل گرا ساخته است. دکتری در حوزه جغرافیا گرایش برنامه ریزی شهری ، و موقعیت های مهم مدیریتی در سطح استان ، از ایشان فردی کاردان و آگاه ساخته است که حتی بنا به درخواست جمع کثیری از جوانان و مردم منطقه استان اصفهان، وارد کارزار انتخابات یازدهم مجلس شورای اسلامی شدند. این مصاحبه اولین گامی است برای رشد و توسعه منطقه که با کفتگو با نخبگان دنا و استفاده از نقطه نظرات و توانمندی های آنان انجام شده است. تلاش داریم این سلسله گفتگوها را در رشته های مختلف و با موضوعات متنوع و استفاده از نقطه نظرات آنان و معرفی به مدیران کلان کشوری و استانی ادامه بدهیم. بی شک راه اندازی اتاق نخبگان و برگزاری جلسات تخصصی به مدیریت علمی و بدون اشتباه و رفع و عیوب تصمیمات ساختاری و همبستگی بیش از پیش جامعه خصوصا نخبگان با تصمیم گیری های کلان می انجامد. با تشکر از وقتی که در اختیار ما گذاشتید ، بفرمائید
باتوجه به تخصص جنابعالی و تجاربی که در ارتباط با مباحث مربوط به توسعه دارید، دیدگاه و راهکار شما برای توسعه شهر سی سخت و شهرستان دنا چیست؟
با سلام به تمامی خوانندگان و مخاطبان که دغدغه پیشرفت شهر و دیارمان را دارند به استحضار می رساند ، توسعه به معنای پیشرفت اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی، با انسان و جوامع انسانی از یکسو و با طبیعت و فضا از طرف دیگر ارتباط دارد. گستره توسعه، زیاد است. یعنی موضوع توسعه در ابعاد حیات انسانی شامل ابعاد فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، سیاسی و کالبدی، مطرح است.
درصورت امکان به توسعه شهرستان و شهرسی سخت نگاهی اجمالی داشته باشیم؟
درخدمت هستیم. باید اذعان کرد که براساس شاخص هایی که برای توسعه از سوی سازمان ملل و محققین برجسته ایرانی و خارجی درنظر می گیرند، هم شهرستان و هم شهر سی سخت، در مسیر ارتقا هست. اگرچه اقتصاد کشور دچار مشکل است و شهرستان هم بعنوان بخشی از این آب و خاک، متاثر از این مشکلات است ولی با مراجعه به شاخص ها و ارزیابی آن ها در برش های زمانی، می توان ادعا کرد که در مجموع، کشور، استان، شهرستان و شهر ما در مسیر توسعه قرار دارد.
به نظر شما نیاز شهر و شهرستان برای رسیدن به توسعه چه می باشد؟
برنامه‌ریزی توسعه برای شهرستان و شهر سی سخت، که ما بعنوان یک امر حاکمیتی و دولت محور و البته با مشارکت مردم به آن نگاه می کنیم، می‌تواند شامل مراحل زیر باشد: اول؛ جمع‌آوری داده‌ها. برای شناخت موقعیت فعلی مان در فرآیند توسعه، به داشتن آگاهی و شناخت دقیق نیاز داریم. این شناخت از طریق جمع آوری داده ها حاصل می شود. داده ها به ما شناخت می دهند. بنابراین شناخت، اولین مرحله برنامه ریزی است.
داده های مورد نیاز را می توان از طرق زیر بدست آورد: ۱- از طریق تحلیل تصاویر هوایی و ماهواره‌ای: از طریق مراجعه به تصاویر هوایی و ماهواره‌ای ازشهرستان و شهر سی سخت، به تحلیل ساختارها و مخصوصا” فضاهای باز که در شهرسی سخت کم هم نیستند، اقدام کرد.
۲- داده‌های جمعیتی و اجتماعی: به جمع آوری و تحلیل داده‌های جمعیتی، اقتصادی و اجتماعی شهرستان و مرکز آن برای تحلیل نیازها و رشد جمعیت، حتما” نیاز هست.
ب. تحلیل فضایی. تحلیل فضای شهر و شهرستان از طریق: ۱- استفاده از GIS: گردآوری داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای GIS برای تحلیل و شناسایی نقاط و مسیرهای مناسب برای توسعه، نیاز هست. ۲- تحلیل توپوگرافی: استفاده از داده‌های توپوگرافی برای شناسایی نقاط با شیب مناسب برای ساخت و ساز و مناطق مستعد سیلاب و… بخش مهمی از شناخت محیطی و از پایه های اصلی و گریزناپذیر در مسیر برنامه ریزی توسعه شهرستان و شهرسی سخت است.
ج. توسعه زیرساخت‌ها. ایجاد و استاندارد سازی زیر ساخت های زیر، اولویت توسعه هر زیستگاه انسانی (شهر- روستا) است. ۱- شبکه‌های حمل و نقل: طراحی و توسعه شبکه‌های حمل و نقل عمومی و جاده‌ها برای بهبود و تقویت دسترسی. تقویت راه های دسترسی ایمن و استاندارد و توسعه شبکه حمل و نقل ، اولویت اول حرکت استان و شهرستان به سوی توسعه است. ۲- زیرساخت‌های خدماتی: منظور، برنامه‌ریزی برای توسعه زیرساخت های خدماتی مانند آب، برق، گاز و مخابرات است در زمینه این نوع زیرساخت ها، خدمات خوبی تاکنون ارایه شده، و اگر خلاء وجود دارد انشاءالله با پیگیری مردم و مسئولین، از جهت کمی و کیفی پر شود. د.فضاهای سبز و عمومی. ۱- پارک‌ها و فضاهای سبز: وجود فضای سبز علاوه بر زیبایی ، آرامش دهنده و ضرورت شهرها و انسان های معاصر است.
برنامه‌ریزی برای ایجاد پارک‌ها و فضاهای سبز در راستای بهبود کیفیت زندگی ساکنان است . البته باید به استانداردسازی بیشتر توجه شود. درموضوع فضای سبز، مناطق شهری یاسوج و سی سخت و هم در فضای جغرافیایی شهرستان های سردسیری(بویراحمد، دنا،مارگون) از جهت سرانه فضای سبز به نظرم مشکل خاصی نداریم. ولی باید اذعان کرد که در چشم انداز سازی از قابلیت های منابع خداداد بویژه آب، جای مانور داریم. این نکته با توجه به قابلیت ها و موقعیت گردشگری استان و شهرستان های بویراحمد و دنا در سند آمایش جای تامل و برنامه ریزی دارد.
۲- مراکز فرهنگی و اجتماعی: فکرمیکنم با توجه به اهمیت و ضرورت موضوع فرهنگ، در راستای خدماتی که انجام شده و در حال انجام است، به توسعه مراکز فرهنگی، ورزشی و اجتماعی برای ارتقاء فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی باید اهتمام مستمر داشت.
ه. توسعه در بعد زیست محیطی. از دو جهت باید به توسعه در بعد زیست محیطی توجه شود: ۱- حفاظت از منابع طبیعی: برنامه‌ریزی برای حفاظت مشارکتی از منابع طبیعی و محیط زیست، به نظرم جواب می دهد. ۲- کنترل آلودگی ما در استان و مخصوصا” مناطق شمالی استان، مشکل آلایندگی صوتی و آلودگی هوا (بجز مشکل بیرونی و گاه به گاه ریزگردها) نداریم. ولی آلودگی چشم انداز، رها کردن زباله ها، سموم کشاورزی، موضوع مکان و دفع بهداشتی زباله های شهری و… به نظرم نیاز به کار داریم. و. مشارکت شهروندان. مشارکت مردم در مراحل برنامه ریزی از تصمیم تا اجرا تا نظارت و…، هم ضرورت و هم نشانه توسعه و پایداری است. مشارکت می تواند شامل این مراحل باشد: ۱- مشاوره مسئولین با مردم: مشاوره با مردم برای جمع‌آوری نظرات و پیشنهادات آن ها در رابطه با اموری که مربوط به خودشان و محیط زندگی شان است. ۲- آموزش و آگاهی‌رسانی: برگزاری کارگاه‌ها و جلسات آموزشی برای آگاهی‌رسانی به ساکنان درباره برنامه‌های توسعه شهری. ۳-مشارکت عملی مردم در اجرا-نظارت-بهره برداری به نظر شما مهم ترین راهبردهای توسعه شهرستان دنا و شهرسی سخت چیست؟ طبق مطالعه ای که در سال ۱۴۰۱ انجام دادیم، راهبرد برتر برای توسعه پایدار شهرسی سخت، گردشگری است. با توجه به قابلیت های شهرستان دنا و حتی شهرستان های بویراحمد و مارگون؛ این راهبرد برای این شهرستان ها هم قابل تعریف است. گردشگری شهرستان را در وضعیت کنونی را چگونه ارزیابی می کنید؟ در گردشگری، بعد از وجود قابلیت ها، نخستین اصل، تبلیغ و بازاریابی نیست، بلکه مدیریت و برنامه ریزی تخصصی است. گردشگری را نباید انتزاعی دید. گردشگری برای اثرگذاری در اقتصاد پایدار، باید در ارتباط با سایر بخش ها، بویژه بسترهای فرهنگی و اجتماعی، منابع طبیعی و محیط زیست، کشاورزی و فناوری های جدید دیده شود. گردشگری فعلی نیازمند حرکت در مسیر توسعه پایدار است. از آموزش و مشارکت مردم نباید غافل بود. مهم ترین نیاز گردشگری شهرستان، بجز راهبردهای برتر، چیست؟ فکرمی کنم مهم ترین نیاز این حوزه، تهیه و تنظیم و ثبت سند گردشگری شهرستان است. اولویت بعدی، ایجاد و تقویت و استانداردسازی زیرساخت ها، بویژه راه های بیرون و درون شهرستانی است. سپس معرفی جاذبه ها، بازاریابی و… . همه مراحل فرآیند توسعه، باید با مشارکت مردم باشد. نتایج توسعه گردشگری برای شهرستان چیست؟ توسعه گردشگری اگر براساس شاخص های توسعه پایدار باشد، باعث رونق اقتصاد پایدار در ابعاد مختلف شامل کشاورزی، صنایع و خدمات می شود، باعث رونق سرمایه گذاری، ایجاد و توسعه اشتغال، افزایش درآمد، حفظ منابع طبیعی، حفظ و تقویت میراث ها و ارزش های تاریخی و فرهنگی و اجتماعی می شود. در شهرستان، بستر توسعه گردشگری طبیعی یا اکوتوریسم با کاربری های تابستانه و زمستانه، گردشگری کشاورزی، ورزش های هیجان انگیز مرتبط با کوهستان، گردشگری تاریخی، گردشگری روستایی و عشایری، دیدن گونه های گیاهی و جانوری نادر و… وجود دارد.
شهرستان، مجمعی از نعمت های طبیعی و تاریخی و فرهنگی است. فراهم سازی زیر ساخت های گردشگری و معرفی حرفه ای، آموزش بهره برداران بومی و مشارکت مردم در مراحل برنامه ریزی توسعه پایدار گردشگری، حتما” به رونق شهرستان منجر خواهد شد. نظر شما مهم ترین راهبردهای توسعه شهرستان دنا و شهرسی سخت چیست؟ طبق مطالعه ای که در سال ۱۴۰۱ به روش تحلیل سلسله مراتبی(Ahp) انجام دادیم، راهبرد برتر برای توسعه پایدار شهرسی سخت، گردشگری است. با توجه به قابلیت های شهرستان دنا و حتی شهرستان های بویراحمد و مارگون؛ این راهبرد برای این شهرستان ها هم قابل تعریف است. یکی از دغدغه های کشاورزان سی سخت بازاریابی میوه در فصل برداشت است، به نظر شما چطور می توان به بازار یابی فروش میوه سی سخت کمک کرد؟
راه اندازی سامانه ای متمرکز از سوی شورای شهر یا شهرداری و یا بخش خصوصی که اطلاعات کامل نیازهای بازار مصرف و میادین توزیع میوه استان های همجوار، بویژه کلانشهرهای شیراز، اصفهان و اهواز را بصورت برخط رصد کند و بر اساس تحلیل اطلاعات این سامانه، اقدام به هدایت محصول به میادین توزیع میوه و یا بازار مصرف کرد.
اولویت نخست برای توسعه شهرستان و شهرسی سخت چیست؟
نخستین اولویت، توسعه و استاندارد سازی راه های ارتباطی است. اما توسعه، انتزاعی نیست. یعنی نگاه به توسعه باید همه جانبه و جامع الاطراف باشد تا پیشرفت جامع نیز محقق شود. راه های دسترسی برای همه مناطق، مقدمه توسعه محسوب می شوند. اما در کنار آن به قابلیت های انسانی و طبیعی، اهتمام تصمیم گیران، مشارکت مردم و… مهم هستند.
ارزیابی شما از اقتصاد شهرستان و شهرسی سخت چیست؟
شرایط اقتصادی شهرستان، متاثر از شرایط حاکم بر اقتصاد کشور است. ساختار اقتصاد و معیشت شهرستان، غالبا” مبتنی بر کشاورزی و خدمات است. در شهر سی سخت، در سال های اخیر، درصد اتکا به خدمات گردشگری در حال افزایش است. در سند آمایش هم برای سی سخت، قطب گردشگری تعریف شده که منطبق با قابلیت هاست، ولی مهم تر از برنامه ها، اجراست. برنامه ریزی توسعه گردشگری حتما” باید در راستای توسعه پایدار و منافع همه جانبه جامعه محلی اجرا شود. در موضوع تولید کشاورزی باید عرض کنم به دلیل فقدان داده، ما هنوز یک الگوی مشخص برای تولید نداریم. باید الگوی کشت وجود داشته باشد. باید تولیدات ما هدفمند شود. به ارتقاء بهره وری در همه بخش ها باید توجه شود.
یکی از مشکلات کشاورزان سی سختی در فصل برداشت محصولات باغی(انگور، سیب، هلو و…) فقدان بازار پایدار فروش میوه است، آیا جنابعالی راهکار یا پیشنهادی برای کاهش و یا حل این مشکلات دارید؟
ابتدا باید عرض کنم که فعلا” ما نیازمند طراحی برنامه توسعه براساس سند آمایش هستیم. در برنامه توسعه، نقشه راه پیشرفت شامل اولویت راهبردها، مراحل و اقدامات مورد نیاز تعیین می گردد. در موضوع خاص بازاریابی محصولات باغی سی سخت، باید عرض کنم که این رویه تقریبا” در همه جای کشور وجود دارد. به همین خاطر است که در برخی سال ها شاهدیم که محصول کشاورزی روی زمین مانده و مشتری ندارد یا گاهی با کاهش روبروست. این موضوع می بایست در سطح ملی بصورت جامع و پایدار تصمیم گیری شود. اما برای سی سخت، نگاه بنده صرفا” این نیست که میوه سریع و بدون مشکل و با قیمت مناسب در میادین میوه مشخص بفروش برسد. بلکه به نظر می رسد ایجاد صنایع تبدیلی و غذایی و فرآوری میوه و ایجاد سردخانه در شهرستان و شهر سی سخت، علاوه بر ایجاد ارزش افزوده و ایجاد اشتغال و افزایش درآمد و…، بخش زیادی از دغدغه های مردم را حل خواهد کرد. ضمن اینکه توسعه گردشگری، می تواند باعث رونق کشاورزی و ایجاد بازار داخلی( درون شهر و شهرستان) برای محصولات کشاورزی باشد. برند سازی محصولات و حرکت در جهت کشاورزی ارگانیک را علاوه بر نیاز، مناسب برای توسعه پایدار و کمک کننده به اقتصاد ومعیشت مردم شهر و شهرستان می دانم. البته باید جهت دهی کشاورزی به سمت محصولات کم آب بر باشد.
بارش سالانه شهرستان در چندسال گذشته تاکنون، کم شده و همین موضوع دغدغه هایی را برای مردم و دلسوزان جامعه بوجود آورده که آخر این قضیه کم بارشی چه می شود؟ نظر شما در این خصوص چه می باشد؟
کشور ایران در عرض ۳۰ درجه قرار دارد. این عرض، منطقه خشکی است. نیاکان ما از هزاران سال قبل با معضل خشکسالی و کمبود آب مواجه بوده اند. بنابراین کمبود آب و بحران خسکسالی، موضوع جدیدی برای بشر ساکن در ایران نیست. مردم خلاق ما، ابداع کننده قنات و مجریان سازه های آبی در گذشته های دور بوده اند. البته استان ما و بخصوص بخش شمالی استان که شامل شهرستان دنا هم می شود به برکت وجود دیواره بلند رشته کوه دنا، در موضوع کمبود آب در مجموع با مشکلات کمتری در مقایسه با ایران مرکزی روبروست. ولی با نگاه دقیق تر و به پشتوانه تجارب ملی و بین المللی می توان گفت که مشکل ما در موضوع آب، بیشتر به مدیریت مصرف آب برمی کردد تا کمبود آب. در وضعیتی که کاهش بارش داریم و با افت ذخایر سدها مواجهیم، اولین اقدام باید بازنگری در برنامه ها باشد. از مهمترین آن ها می توان به استفاده از مدل های پیش بینی اقلیمی، به روز رسانی تقویم زراعی و آبیاری و زمانبندی هوشمند تامین آب، توسعه آبیاری های نوین و تجهیز سامانه های آبیاری به سیستم کنترل فشار و پایش دیجیتال، اشاره کرد. استفاده از سامانه های پایش برخط و تصاویر ماهواره ای که طبق آن می توان سامانه های هشدار سیلاب، مدل های پیش بینی تبخیر و سامانه رصد حجمی آب، داده های مربوط به کاهش پوشش برفی در ارتفاعات و… و البته با مشارکت عملی بهره برداران آب شرب و کشاورزی و فضای سبز شهری و… موضوع آب را مدیریت نمود و از دل بحران و تهدید، فرصت بدست آورد.
یکی از مشکلات کشاورزان سی سختی در فصل برداشت محصولات باغی(انگور، سیب، هلو و…) فقدان بازار پایدار فروش میوه است، راهکار پیشنهادی جنابعالی برای کاهش و یا حل این مشکل چیست؟
ابتدا باید برنامه توسعه باید طراحی شود. در برنامه توسعه، نقشه راه پیشرفت شامل اولویت راهبردها، مراحل و اقدامات مورد نیاز تعیین می گردد. در موضوع خاص بازاریابی محصولات باغی سی سخت، باید عرض کنم که این رویه تقریبا” در همه جای کشور وجود دارد. دلیلش هم فقدان داده است. به همین خاطر است که در برخی سال ها شاهدیم که محصول کشاورزی روی زمین مانده و مشتری ندارد یا گاهی با کاهش محصول روبروست. این موضوع می بایست در سطح ملی بصورت جامع و پایدار تصمیم گیری شود. اما برای سی سخت، نگاه بنده صرفا” این نیست که میوه سریع و بدون مشکل و با قیمت مناسب در میادین میوه مشخص بفروش برسد. بلکه به نظر می رسد ایجاد صنایع تبدیلی و غذایی و فرآوری میوه در شهرستان و شعر سی سخت، علاوه بر ایجاد ارزش افزوده و ایجاد اشتغال و افزایش درآمد و…، بخش زیادی از دغدغه های مردم را حل خواهد کرد. ضمن اینکه توسعه گردشگری، می تواند باعث رونق کشاورزی و ایجاد بازار داخلی( درون شهر و شهرستان) برای محصولات کشاورزی باشد. برند سازی محصولات و حرکت در جهت کشاورزی ارگانیک علاوه بر نیاز، مناسب برای توسعه پایدار و کمک کننده به اقتصاد ومعیشت مردم شهر و شهرستان است.
با تشکر از وقتی که در اختیار ما گذاشتید و سپاس از دغدغه های همیگشی شما برای رشد و بالندگی ایران عزیز:
خواهش می کنم، موفق باشید.
سوابق تحصیلی
دکترای برنامه ریزی شهری ▫اخذ مدرک کارشناسی جغرافیا از دانشگاه شهید بهشتی تهران ▫رتبه اول پذیرش کارشناسی ارشد رشته برنامه ریزی شهری دانشگاه نجف آباد
سوابق علمی و مطالعاتی ▫ سابقه تدریس در دانشگاه در رشته های گردشگری، توسعه روستایی و عشایری ▫ سابقه بیش از ۱۲ سال مطالعه و پژوهش های جامع- نیمه تفصیلی و تفصیلی- اجرایی و مطالعات راهبردی ▫ دارای تخصص علمی و تجربه عملی در زمینه توسعه مناطق روستایی و عشایری، گردشگری کشور ▫ ناظر مطالعات انجام شده توسط شرکت های مهندسین مشاور ملی ▫سابقه حضور در تیم های مطالعات راهبردی، برنامه های توسعه چهار ساله در سطح ملی و نیاز سنجی
سوابق اجرایی
⭕ مسئولیت ها ▫کارشناس آموزش و ترویج ▫رئیس اداره مطالعات و برنامه ریزی ▫معاون توسعه و عمران اداره کل ▫ سابقه حدود ۵ سال مدیرکُلی استان
⭕ سوابق و تجارب اجرایی ▫ دارای ۲۵ سال سابقه اجرایی ▫ سابقه بالغ بر ۲۰ سال مدیریت در سطوح مختلف ▫ سابقه مدیریت پروژه های کلان ملی و استانی در حوزه های احداث شهر و شهرک، تامین و انتقال آب شرب و کشاورزی، احداث و مرمت جاده، برق و… ▫عضو کمیسیون برنامه پنجم توسعه اقتصادی سازمان امور عشایر ایران ▫اجرا و مدیریت پروژه های توسعه مناطق محروم ▫مسئول ستاد برنامه ریزی برنامه پنجم امور عشایر ▫عضو کمیته مدیریت توسعه روستایی ▫دبیر شورای عشایر استان ▫مسئول دبیرخانه آئین نامه ساماندهی عشایر ▫مسئول برگزاری جشنواره عشایر جنوب کشور در سال ۱۳۹۰ ▫عضو بازرسی انتخابات در سال ۱۳۹۲
