واکاوی مبانی تعلیم و تربیت در قرآن

به گزارش پایگاه خبری آوای رودکوف، قرآن کلام وحی، کلام خداوند و کلام خالق انسان است. عام است و فراگیر، که در کلیات و حتی بسیاری از جزئیات حیات بشر به عالمانه‌ترین شیوه‌ها وارد شده است. قرآن به انسان می‌آموزد که چگونه این حیات مادی و معنوی را به حیات طیبه الهی بدل کند. در حقیقت قرآن هم مربی و هم هادی انسان است. وقتی از انسان سخن می‌گوید، چنان از اسرار پر رمز و راز او پرده بر می‌دارد که هیچ انسان شناسی را یارای چنان ادعایی نیست. او را با تمام جوانب و ابعاد، ویژگی‌های فطری، نقاط قوت و ضعف و توانمندی‌ها و استعدادهایش باز می‌شناساند.

روش‌ها و شیوه‌های تربیتی ارائه شده توسط قرآن بسیار متنوع است و کاربرد هر کدام از آنها به مقتضای حکمت الهی، بر حسب موارد و شرایط و حالات افراد و گروه‌ها متفاوت است.

توجه مستقیم خطابات قرآنی و بقیه کتب آسمانی به انسان، نشان از توجه عمیق و دقیق همه ادیان الهی به ویژه اسلام به نفس انسانی و ابعاد مختلف وجودی او است. توجه اسلام به ابعاد فردی انسان، اعم از بعد عاطفی(وجدان، امیال، غرایز، احساسات و…) عقلانی(خرد، دانش، شناخت، افکار، عقاید و…) رفتاری و نیازهای زیستی، روحی، و روانی، عاطفی و… او، نشانگر این اهمیت است..

حجت‌الاسلام جواد حاجی زاده امام جمعه اهر در گفت‌‌وگو با آوای رودکوف، اظهار کرد: قرآن به صورتى موزون و دل انگيز، قوا و استعدادهاى انسان را به سوى رشد و بالندگى سوق مى دهد و همواره بر آن است كه بين جسم و روح، عاطفه و عقل، دين و دنيا، فكر و عمل، كار و عبادت و درنهايت، بين انسان و خدا، ارتباطى منسجم و پيوندى ناگسستنى و پايدار ايجاد كند.

وی افزود: براى شناخت مبانى تعليم و تربيت در قرآن، بايد قبل از هر چيز، انديشه ها را از يافته ها و بافته هاى ذهنى مكتب هاى مختلف فلسفى و تربيتى غيرالهى و عادت هاى جاهليت جديد و قديم خالى كنيم و در جست و جوى اصولى برآييم كه آيات قرآنى، ما را بر اساس فطرت پاک انسانى مان، رهنمون مى سازد.

وی با استناد به آیه 151 سوره بقره خاطرنشان کرد: ‌در این آیه می خوانیم: چنان که در میان شما رسولی از خودتان فرستادیم که آیات ما را برای شما تلاوت می کند و نفوس شما را(از پلیدی جهل) پاک و منزّه نموده و به شما تعلیم کتاب و حکمت می دهد و آنچه را نمی دانید به شما می آموزد.

حجت الاسلام حاجی زاده ادامه داد: بشر، با همه پيشرفت ها در زمينه علوم و تكنولوژى، به علت انحرافات اخلاقى و تربيتى كه حاكى از عدم وجود يک نظام صحيح تعليم و تربيت است، گرفتار بحران و نابسامانی هاى فراوانى شده است و در این میان نداشتن يک جهان بينى صحيح و فقدان يك ديدگاه درست در باره خدا و جهان و انسان و تعليم و تربيت و همچنين عدم آشنايى با ساختار وجودى انسان از ديدگاه وحى، سبب بروز بحران شديدى در ارزش ها و ناهماهنگى فراوان در فرايند نظام آموزش و پرورش در جهان شده است.

وی بیشترین پیوند زبان قرآن را با تعليم و تربيت دانست و اظهار کرد: زبان قرآن بيشترين پيوند را با تعليم و تربيت دارد و در سراسر فرآيند آموزش و پرورش، امكان بهره‏گيری از معارف قرآن وجود دارد. انجام اين امر به همّت كارشناسان تعليم و تربيت بستگی دارد كه تا چه حد بتوانند در اين حوزه به فعاليت بپردازند. عملياتی كردن مفاهيم قرآن در عرصه تعليم و تربيت نيازمند تلاش كارشناسانه در دو قلمرو نظريه و عمل است.

امام جمعه شهرستان اهر از کاربردی شدن سرمایه های قرآنی در زمینه ‌تعلیم و تربیت گفت و یادآور شد: کاربردی کردن آنچه که به عنوان سرمایه قرآنی در زمینه ‌تعلیم و تربیت به مدد نیروی علم و دانش ممکن است. بدیهی است که بدون یاری گرفتن از دانش بشری در این زمینه، این سرمایه خدادادی و این گنجینه گرانقدر بلااستفاده باقی خواهد ماند.

وی با اشاره به فرموده پیامبراکرم(ص) افزود: پیغمبر(ص) می فرمایند: بیشترین مردم از نظر ارزش، بیشترین آنهاست از نظر دانش.

حجت‌الاسلام حاجی زاده ضمن بازگو نمودن لزوم استخراج راهکارهای تربیتی از قرآن تاکید کرد: قرآن هدایت و تربیت بسیاری از راهکارهای تربیتی را نیز در بردارد که باید استخراج شده و در عمل به کارگرفته شود. از این جهت دستاوردهای علم تعلیم و تربیت جهت هر چه بهتر فهمیدن متون دینی به خصوص قرآن و کاربرد بهتر یافته‌های قرآنی در مرحله عمل قابل استفاده است.

قرآن، همواره انسان را از افراط و يا تفريط برحذر مى دارد

حجتالاسلام جلیل حاج پورتقی، رئيس اداره تبلیغات اسلامی شبستر در گفت‌وگو با آوای رودکوف اظهار کرد: قرآن، همواره انسان را از افراط و يا تفريط در ارضاى نيازهاى طبيعى برحذر مى دارد و او را به سوى رشدى متعادل و متناسب سوق مى دهد.

وی از محور همه تلاش های پیامبران گفت و افزود: در تعاليم اسلام، محور همه تلاشها و كوشش هاى پيامبران، آگاه كردن انسانها به سرمايه هاى درونى و ارزش هاى وجودى و عزّت نفس است. به كارگيرى اين سرمايه ها، پس از تزكيه نفس و زدودن تمام قيد و بندها و عادات و رسوم غلط جاهليت در شكل و فرم جديد و قديم آن در جهت تبلور و شكوفايى تام و تمام استعدادهاى فطرى است.

وی با استناد به آیه 89 سوره نحل خاطرنشان کرد: در این آیه می خوانیم: و ما قرآن را كه بيان كننده هرچيزى است و هدايت و رحمت و بشارت براى مسلمانان است، برتو نازل كرده ايم.

حجت‌الاسلام پورتقی،، توجه به مبدأ هستى را در برنامه های تربیتی محسوس دانست و ادامه داد: در همه برنامه هاى تربيتى، توجه به مبدأ هستى، كاملاً محسوس است؛ چرا كه انسان، مظهر جميع اسما و صفات الهى است و تنها، رشد و پرورش انسان در ارتباط مستمر با مبدأ آفرينش است كه معنا و جهت پيدا مى كند و به انسان ارزش مى دهد و او را براى حركت به سوى كمال نهايى و قرب الهى، آماده مى سازد.

رییس اداره تبلیغات اسلامی شبستر یادآور شد: ارزش هايى كه قرآن براى زندگى انسان معرفى مى كند، داراى اصولى ثابت و مطلق است و فضيلت هايى كه مطرح مى سازد، امرى قراردادى و اعتبارى نيست.

وی با اشاره به فرموده امیرمومنان علی(ع) افزود: امیرالمومنین علی(ع) می فرمایند: سزاوار است انسان عاقل رأی خردمندان را به رأی خود بیفزاید و دانش علماء را بر دانش خویش اضافه نماید.

حجت السلام پورتقی ضمن بازگو نمودن هدف از تعليم و تربيت قرآنى، تاکید کرد: هدف از تعليم و تربيت قرآنى، هدايت انسانها به سوى كمال مطلق است و روشى را كه ارائه مى دهد، براى هر چه بيشتر فراهم نمودن زمينه هاى رشد و خلاقيّت در جهت تكامل است، به طورى كه محتوا و روشهاى كاربردى در تربيت انسان، همگى در اين راستا قرار مى گيرد.

گزارش از: امیرمسعود طایفه سلطانخانی