پایگاه خبری آوای رودکوف:برگ پای خر غنی از عنصر روی بوده و ترمیم کننده بافت محسوب می شود و به همین دلیل آن را به صورت تازه روی جراحات پوستی و زخم های مزمن قرار می دهند.
پای خر، گیاهی دائمی و بوته مانند است که ساقههایی سراسر پوشیده از برگهای فلس مانند دارد. در قاعده ساقه و نزديك به سطح زمین، برگهای نسبتاً بزرگی با دمبرگ بلند میروید که سطحرویی سبز و سطح زیر آن به علت وجود کرکهای فراوان سبز مایل به سفید است و ساقهها به کاپیتولی منتهی میشوند که پس از رشد کامل به سمت پایین میگرایند. گلهای این گیاه زرد رنگ است و اغلب مورد استفاده دارویی قرار میگیرد. از برگهای آن نیز، مانند گلها، بهعنوان دارو استفاده میشود.
فرآوردههای دارویی گیاه پای خر مدتهاست برای درمان زخم گلو استفاده میشود. مهمترین خواص گیاه پای خر، نرمکنندگی، به خاطر وجود موسیلاژهای آن است. موسیلاژ این گیاه با سوختن از بین میرود و سیگار یا بخور ترکیبات آنکه در آب جوش قرار گیرد؛ مانند موسیلاژ آن عمل نمیکند و گاه باعث مشکلات تنفسی میشود. تنها در يك منبع، سیگار طبی پای خر برای تسکین آسم توصیه شده است.
طبع این گیاه، گرم و خشک است و در گل ها و برگ های این گیاه مواد متفاوتی وجود دارد که مهمترین آنها عبارت است از : مواد رنگی در گل ها و تانن، لعاب، اسانس روغنی و املاح مختلف سدیم، پتاسیم، پیش ماده ویتامین آ و ویتامین ث در گل ها و برگ ها.
این گیاه خلط آور خوبی است و در درمان برونشیت، لارنژیت، سیاهسرفه، آنفلوانزا و احتقان ریهها تأثیرات بسیار بالایی دارد.
در مورد امراض مفصلی هم مصرف دارد و جوشانده آن را در حمام ها استعمال می نمایند. در التیام زخم هایی که دیر بهبود می یابند و در ناراحتی ها و تحریکات و درمان خارش های پوستی به صورت ضماد و کمپرس مصرف می کنند.
پلی ساکاریدها و فلاونوئیدهای پای خر دارای خاصیت ضد تورم است. در گزارشی علمی، این اثر شبیه اثر ایندومتاسین ذکرشده است.
مهمترین ترکیبات پای خر عبارتاند از: تانن ها، موسیلاژ، الکلهای ترپنی، کاروتنوئید و فلاونوئیدها. میزان موسیلاژ آن به حدود ۸ درصد میرسد. قندهای حاصل از هیدرولیز آن، شامل فروکتوز، گالاکتوز، گلوکز و انواع دیگر است. ساکاریدی محلول در آب و همچنین، پلی ساکاریدهای موسیلاژی نیز در برگهای این گیاه وجود دارد. در تحقیقات، ترکیبی به نام توسیلاگون که نوعی سسکویی ترپن است، از عصاره اتری پای خر استخراج شده که تقویتکننده عضلات قلب و محرك دستگاه تنفسی است. مطالعات انجام شده نشان میدهد اسیدهای مختلفی ازجمله کافئيك، فرولیك، گاليك، تانيك، پاراهیدروکسی بنزوئيك، ماليك و تارتريك در پای خر وجود دارد. در چین نوعی سسکویی ترپنوئید کمیاب به نام فارفاراتین، ازگلهای این گیاه استخراج و شناسایی شده است.
تعدادی آلکالوئید گروه پیرازولیدین، ازجمله توسيلاژین، همچنین ترکیباتی ازجمله کولین، فیتواسترول، پارافین، آمیرین و اسانس در گیاه پای خر وجود دارد.
کارشناسان مصرف جوشانده برگ گیاه دارویی پای خر را برای برطرف شدن آبریزش بینی موثر می دانند.
جوشانده گل زردرنگ پای خر برای بهبود سرفه های تحریک کننده آبریزش بینی و برای سرفه های همراه با سرماخوردگی و آنفلوآنزا توصیه شده است.
این گیاه در اوایل بهار گل می دهد و برگ ها پس از حذف شدن گل ظاهر می شوند.
شربت تهیه شده از جوشانده پای خر به دلیل مرطوب کنندگی بیشتر برای سرفه های خشک و مقاوم توصیه می شود.
گُل این گیاه دارویی خواصی نظیر خلط آوری و جلوگیری از آبریزش بینی داشته و برای درمان طیف گسترده ای از ناراحتی های سینه مانند برونشیت، آسم و سرفه های آزاردهنده کاربرد دارد.
مصرف طولانی مدت پای خر به مدت بیش از ۴ تا ۶ هفته در سال به دلیل وجود آلکالوئید پیرولیزیدین که سمیت کبدی دارد و بخصوص آلکالوئید سرطان زای سنکرکین موجود درگل ها ممنوع است.
- مهندس امیرمسعود طایفه سلطانخانی