اجتماعی
دزدی از بیت المال، نه تنها مخالف دینداری و پیروی اهل بیت (ع) است، بلکه نشان روشنِ بی وجدانی و آلایش روح است.
به گزارش آوای رودکوف به نقل از شبکه علمی ثریا، متن زیر یادداشتی از یحیی یثربی استاد فلسفه با موضوع نیکوکاری است که به مناسبت فعالیت های یک مجموعه خیریه در شهر زنجان نوشته است.
جمعه شب، پنجم مهرماه ۱۳۹۶، برای من شب بسیار زیبا و باشکوهی بود که به شدت مرا تحت تاثیر قرار داد. تمام شب را سرمست عطر انسانیتی بودم که در نشست خیرین خیریه مهرانه زنجان در برج میلاد، مشام جانم را نوازش داد.
زنجان را دوست می دارم. حدود ۱۵ سال داشتم که با کمک مالی روستاییانِ زادگاهم، چراغ تپه، پیاده به زنجان که همیشه مرجع و مقصد اصلی تکابی ها بوده و هست، رفتم. تحصیل حوزوی ام را در این شهر آغاز کردم و دو سال بعد به قم و سپس به تهران آمدم و بیست سال بعد، دوباره به زنجان بازگشتم و به تدریس در مدارس آن شهر پرداختم. شش سال بعد، از زنجان بیرون آمدم، اما آن چند سالی که در زنجان بودم، از زیباترین بخش های خاطراتم است. اصلی ترین عنصر این خاطره، صفا و صمیمیت زنجانیان بوده و هست.
نمونه ای از این صفا و صمیمیت و مهربانی و انسان دوستی زنجانیان آن است که در این شهر، مرکز خیریه ای به نام مهرانه به همت خانم دکتر مینوش مقیمی، آقای مهندس اصغر وثوق، پرفسور یوسف ثبوتی و دیگر نیکوکاران زنجانی، به راه افتاده است تا به فریاد بیماران سرطانی برسد، به درمانشان بپردازد، بستریشان کند و از همراه بیمار نیز به صورت شایسته پذیرایی نماید!
در مدت کوتاهی این مرکز خیریه از فضا و امکاناتی برخوردار شده است که در بعضی موارد از تهران هم جلوتر است و چون نیازی به اعزام بیمار به تهران ندارد، مرکزی را که برای همراه بیماران در تهران تاسیس کرده بودند، در اختیار همراهان بیماران اعزامی از استان های دیگر گذاشته اند!
در این مرکز، دو چیز بسیار مهم است؛ یکی آنکه مدیریت بسیار علمی و سنجیده ای دارد که کار را به گونه بسیار مطلوبی از هر جهت پیش می برد و دیگر آنکه در این مرکز برخورد با بیمار و همراهان بیمار چنان زیبا و باشکوه است که هیچ مراجعی احساس غم و غربت نکند تا جایی که به مشکلات مالی خانواده بیماران نیز رسیدگی می شود.
چنین کاری، عبادتی است بسیار باارزش و ریاضتی است بسیار درون آرا و صفابخش و غیرقابل مقایسه با عبادت ها و ریاضت های دیگر.
امیرالمومنین علی (ع) می فرمود: اگر بیابان هایی پر از طلا و نقره در اختیارم بود، چیزی از آن به کعبه نمی فرستادم، بلکه به دست خود، به نیازمندان می دادم (علل الشرایع، ۴۰۸/۱).
نیز امام جعفر صادق (ع) می فرمود: برآوردن حوائج و نیازمندی های مؤمن از هزار حج مقبول و آزادی هزار بنده و فرستادن هزار اسب مجهز برای جهاد در راه خدا، بالاتر و والاتر است (امالی الصدوق، ص ۱۹۷).
رفتار بنیانگذاران موسسه خیریه مهرانه زنجان در جهت اینگونه آموزه هاست. دریغا که گروهی از مسلمانان بارها به زیارت کعبه و اماکن متبرکه می روند، اما به مشکل حتی خویشاوندان نزدیک خود اهمیت نمی دهند. مسلماً انسان با احساس پاک خود معنای رهنمود اهل بیت (ع) را درک می کند و می فهمد که کمک به بیماران سرطانی کجا و حج های مکرر کجا؟!
بی اعتنایی به مشکلات مردم، خدا را خوش نمی آید. خدایی که از حضرت موسی (ع) گله عتاب آمیزی داشت که من بیمار شدم و تو حالم را نپرسیدی! اشاره به این که یکی از بندگانم بیمار بود و تو از حال او غفلت کردی:
گفت آری بنده خاص گزین کشت رنجور او منم نیکو ببین
هست معذوریش معذوری من هست رنجوریش رنجوری من (مثنوی، دفتر دوم)
آری؛ از مال گذشتن برای حمایت انسان ها نیز فضیلت بزرگی است، زیرا انسان بر اساس غرایز خود، سودجو و خودخواه است، اما وقتی از نظر عقل و اندیشه و تربیت و تهذیب نفس پیشرفت کند، به تدریج از خودخواهی فاصله می گیرد و به مشکلات دیگران نیز می اندیشد. آنکه ناز فرزند خود را می کشد، مرتکب کار غیرعادی نمی شود؛ مسلماً هر جانداری فرزند خود را دوست می دارد. اما کسی که به مشکلات زندگی و آموزش بچه های دیگر می اندیشد، از تنگنای خودبینی و خودخواهی بیرون آمده است. از اینجاست که دستگیری از نیازمندان، نشانه فضیلت و بزرگواری انسان است.
و شاید معیار روشن انسان بودن، همین باشد که از غم دیگران بی خبر نمانی:
تو کز محنت دیگران بی غمی نشاید که نامت نهند آدمی (سعدی)
بانیان این خیریه، به جای آن که دارایی خویش را صرف نازپرورده کردن فرزندان کنند، آن را به بیماران و دردمندان اختصاص داده اند. اینگونه فداکاری های بانیان این بنیاد خیریه را مقایسه کنید با عملکرد دزدان بیت المال! نامردانی که همه آموزه های اسلام و اهل بیت (ع) را زیرپا گذاشته، همه شرف و انسانیت خود را ارزانی خودخواهی و مال دوستی می کنند! آن هم از بیت المالی که هر بخش از آن، به گرفتاران جامعه تعلق دارد. و چه زشت است که انسان از بیماران سرزمین خود و از کودکان نیازمند مملکت خویش دزدی کند تا برای روز مبادای خود ذخیره سازد!
این نکته ظریفی است که شاهِ مردان، علی (ع)، آن را به عقیل یادآور شد. آن هنگام که عقیل برای ادای قرض خویش به سراغ آن حضرت آمد. حضرت به او گفت: چیزی ندارم، صبر کن تا سهم خویش از بیت المال بگیرم و تو را یاری رسانم! عقیل پاسخ داد: قرض من صد هزار درهم است! از سهم تو کاری ساخته نیست!
حضرت فرمود: پس چه کنم؟ عقیل گفت: از بیت المال به من بده! علی (ع) فرمود: بیت المال نزد من امانت است. چون عقیل اصرار کرد، حضرت فرمود: بیا هرکدام شمشیرمان را برداریم و به «حیره» برویم و آنجا به خانه یکی از تاجران ثروتمند دستبرد بزنیم و تو بتوانی قرضت را ادا کنی!
عقیل گفت: وای بر من! می خواهی دزدی کنم؟ علی (ع) فرمود: اگر از مال یک نفر بدزدی، بهتر از آن است که از بیت المالی که متعلق به همه مردم است، بدزدی! (مناقب آل ابی طالب، ج ۲، ص ۱۰۹)
آری؛ دزدی از بیت المال، نه تنها مخالف دینداری و پیروی اهل بیت (ع) است، بلکه نشان روشنِ بی وجدانی و آلایش روح است. کسانی که روح پاکی دارند، در جهت حمایت از انسان ها تلاش می کنند. انسان ها از دو جهت نیازمند حمایت هستند؛ یکی، هدایت که شامل تعلیم و تربیت می باشد و دیگری، درمان. از اینجاست که رسول خدا (ص) فرمود معرفت اساسی ما بر دو قسم است؛ یکی با جسم انسان سروکار دارد و دیگری با باورهای انسان.
از این رو، آنان که دستی بر کار خیر دارند؛ چه موسسات خیریه درمانی که با جسم انسان سروکار دارند و چه خیرین مدرسه سازی که دارایی خود را برای پرورش روح انسان ها هزینه می کنند، همگی دارای جایگاه والایی می باشند.
در پایان ذکر چند نکته ضروری است:
اول اینکه کسانی که به دلایل مختلفی نمی خواهند در امور خیریه سهمی داشته باشند، این بهانه را پیش می کشند که این کارها، کار دولت است و ما نباید کاری را انجام دهیم که وظیفه دولت است. من، این حرف را قبول دارم که وظیفه دولت است که شرایط درمان و تحصیل مردم را به صورت درست و آبرومندانه فراهم آورد، اما اگر دولت از عهده چنین کاری برنیاید یا درباره آن غفلت کند، نباید به جای او بیماران یا فرزندان مردم تهیدست رنج ببرند، بلکه باید در حد امکان به یاری نیازمندان شتافت. آری؛ باید از علی (ع) آموخت که غذای مورد نیاز خود و خانواده اش را به یتیمان و تهیدستان و اسیران می بخشید (قرآن کریم: انسان: ۸).
دوم آنکه از یاد نبریم آنکه مدرسه و بیمارستان می سازد، فرق دارد با آنکه مدرسه غیرانتفاعی و بیمارستان خصوصی افتتاح می کند. اولی به داد مردم می رسد و در جهت رشد و شکوفایی و سلامت آنان تلاش می کند، دومی راه جدیدی برای خالی کردن جیب مردم به بهانه تحصیل و درمان بهتر! پیدا کرده است.
والسلام
دکتر سید یحیی یثربی
آبان ماه
جمعه شب، پنجم مهرماه ۱۳۹۶، برای من شب بسیار زیبا و باشکوهی بود که به شدت مرا تحت تاثیر قرار داد. تمام شب را سرمست عطر انسانیتی بودم که در نشست خیرین خیریه مهرانه زنجان در برج میلاد، مشام جانم را نوازش داد.
زنجان را دوست می دارم. حدود ۱۵ سال داشتم که با کمک مالی روستاییانِ زادگاهم، چراغ تپه، پیاده به زنجان که همیشه مرجع و مقصد اصلی تکابی ها بوده و هست، رفتم. تحصیل حوزوی ام را در این شهر آغاز کردم و دو سال بعد به قم و سپس به تهران آمدم و بیست سال بعد، دوباره به زنجان بازگشتم و به تدریس در مدارس آن شهر پرداختم. شش سال بعد، از زنجان بیرون آمدم، اما آن چند سالی که در زنجان بودم، از زیباترین بخش های خاطراتم است. اصلی ترین عنصر این خاطره، صفا و صمیمیت زنجانیان بوده و هست.
نمونه ای از این صفا و صمیمیت و مهربانی و انسان دوستی زنجانیان آن است که در این شهر، مرکز خیریه ای به نام مهرانه به همت خانم دکتر مینوش مقیمی، آقای مهندس اصغر وثوق، پرفسور یوسف ثبوتی و دیگر نیکوکاران زنجانی، به راه افتاده است تا به فریاد بیماران سرطانی برسد، به درمانشان بپردازد، بستریشان کند و از همراه بیمار نیز به صورت شایسته پذیرایی نماید!
در مدت کوتاهی این مرکز خیریه از فضا و امکاناتی برخوردار شده است که در بعضی موارد از تهران هم جلوتر است و چون نیازی به اعزام بیمار به تهران ندارد، مرکزی را که برای همراه بیماران در تهران تاسیس کرده بودند، در اختیار همراهان بیماران اعزامی از استان های دیگر گذاشته اند!
در این مرکز، دو چیز بسیار مهم است؛ یکی آنکه مدیریت بسیار علمی و سنجیده ای دارد که کار را به گونه بسیار مطلوبی از هر جهت پیش می برد و دیگر آنکه در این مرکز برخورد با بیمار و همراهان بیمار چنان زیبا و باشکوه است که هیچ مراجعی احساس غم و غربت نکند تا جایی که به مشکلات مالی خانواده بیماران نیز رسیدگی می شود.
چنین کاری، عبادتی است بسیار باارزش و ریاضتی است بسیار درون آرا و صفابخش و غیرقابل مقایسه با عبادت ها و ریاضت های دیگر.
امیرالمومنین علی (ع) می فرمود: اگر بیابان هایی پر از طلا و نقره در اختیارم بود، چیزی از آن به کعبه نمی فرستادم، بلکه به دست خود، به نیازمندان می دادم (علل الشرایع، ۴۰۸/۱).
نیز امام جعفر صادق (ع) می فرمود: برآوردن حوائج و نیازمندی های مؤمن از هزار حج مقبول و آزادی هزار بنده و فرستادن هزار اسب مجهز برای جهاد در راه خدا، بالاتر و والاتر است (امالی الصدوق، ص ۱۹۷).
رفتار بنیانگذاران موسسه خیریه مهرانه زنجان در جهت اینگونه آموزه هاست. دریغا که گروهی از مسلمانان بارها به زیارت کعبه و اماکن متبرکه می روند، اما به مشکل حتی خویشاوندان نزدیک خود اهمیت نمی دهند. مسلماً انسان با احساس پاک خود معنای رهنمود اهل بیت (ع) را درک می کند و می فهمد که کمک به بیماران سرطانی کجا و حج های مکرر کجا؟!
بی اعتنایی به مشکلات مردم، خدا را خوش نمی آید. خدایی که از حضرت موسی (ع) گله عتاب آمیزی داشت که من بیمار شدم و تو حالم را نپرسیدی! اشاره به این که یکی از بندگانم بیمار بود و تو از حال او غفلت کردی:
گفت آری بنده خاص گزین کشت رنجور او منم نیکو ببین
هست معذوریش معذوری من هست رنجوریش رنجوری من (مثنوی، دفتر دوم)
آری؛ از مال گذشتن برای حمایت انسان ها نیز فضیلت بزرگی است، زیرا انسان بر اساس غرایز خود، سودجو و خودخواه است، اما وقتی از نظر عقل و اندیشه و تربیت و تهذیب نفس پیشرفت کند، به تدریج از خودخواهی فاصله می گیرد و به مشکلات دیگران نیز می اندیشد. آنکه ناز فرزند خود را می کشد، مرتکب کار غیرعادی نمی شود؛ مسلماً هر جانداری فرزند خود را دوست می دارد. اما کسی که به مشکلات زندگی و آموزش بچه های دیگر می اندیشد، از تنگنای خودبینی و خودخواهی بیرون آمده است. از اینجاست که دستگیری از نیازمندان، نشانه فضیلت و بزرگواری انسان است.
و شاید معیار روشن انسان بودن، همین باشد که از غم دیگران بی خبر نمانی:
تو کز محنت دیگران بی غمی نشاید که نامت نهند آدمی (سعدی)
بانیان این خیریه، به جای آن که دارایی خویش را صرف نازپرورده کردن فرزندان کنند، آن را به بیماران و دردمندان اختصاص داده اند. اینگونه فداکاری های بانیان این بنیاد خیریه را مقایسه کنید با عملکرد دزدان بیت المال! نامردانی که همه آموزه های اسلام و اهل بیت (ع) را زیرپا گذاشته، همه شرف و انسانیت خود را ارزانی خودخواهی و مال دوستی می کنند! آن هم از بیت المالی که هر بخش از آن، به گرفتاران جامعه تعلق دارد. و چه زشت است که انسان از بیماران سرزمین خود و از کودکان نیازمند مملکت خویش دزدی کند تا برای روز مبادای خود ذخیره سازد!
این نکته ظریفی است که شاهِ مردان، علی (ع)، آن را به عقیل یادآور شد. آن هنگام که عقیل برای ادای قرض خویش به سراغ آن حضرت آمد. حضرت به او گفت: چیزی ندارم، صبر کن تا سهم خویش از بیت المال بگیرم و تو را یاری رسانم! عقیل پاسخ داد: قرض من صد هزار درهم است! از سهم تو کاری ساخته نیست!
حضرت فرمود: پس چه کنم؟ عقیل گفت: از بیت المال به من بده! علی (ع) فرمود: بیت المال نزد من امانت است. چون عقیل اصرار کرد، حضرت فرمود: بیا هرکدام شمشیرمان را برداریم و به «حیره» برویم و آنجا به خانه یکی از تاجران ثروتمند دستبرد بزنیم و تو بتوانی قرضت را ادا کنی!
عقیل گفت: وای بر من! می خواهی دزدی کنم؟ علی (ع) فرمود: اگر از مال یک نفر بدزدی، بهتر از آن است که از بیت المالی که متعلق به همه مردم است، بدزدی! (مناقب آل ابی طالب، ج ۲، ص ۱۰۹)
آری؛ دزدی از بیت المال، نه تنها مخالف دینداری و پیروی اهل بیت (ع) است، بلکه نشان روشنِ بی وجدانی و آلایش روح است. کسانی که روح پاکی دارند، در جهت حمایت از انسان ها تلاش می کنند. انسان ها از دو جهت نیازمند حمایت هستند؛ یکی، هدایت که شامل تعلیم و تربیت می باشد و دیگری، درمان. از اینجاست که رسول خدا (ص) فرمود معرفت اساسی ما بر دو قسم است؛ یکی با جسم انسان سروکار دارد و دیگری با باورهای انسان.
از این رو، آنان که دستی بر کار خیر دارند؛ چه موسسات خیریه درمانی که با جسم انسان سروکار دارند و چه خیرین مدرسه سازی که دارایی خود را برای پرورش روح انسان ها هزینه می کنند، همگی دارای جایگاه والایی می باشند.
در پایان ذکر چند نکته ضروری است:
اول اینکه کسانی که به دلایل مختلفی نمی خواهند در امور خیریه سهمی داشته باشند، این بهانه را پیش می کشند که این کارها، کار دولت است و ما نباید کاری را انجام دهیم که وظیفه دولت است. من، این حرف را قبول دارم که وظیفه دولت است که شرایط درمان و تحصیل مردم را به صورت درست و آبرومندانه فراهم آورد، اما اگر دولت از عهده چنین کاری برنیاید یا درباره آن غفلت کند، نباید به جای او بیماران یا فرزندان مردم تهیدست رنج ببرند، بلکه باید در حد امکان به یاری نیازمندان شتافت. آری؛ باید از علی (ع) آموخت که غذای مورد نیاز خود و خانواده اش را به یتیمان و تهیدستان و اسیران می بخشید (قرآن کریم: انسان: ۸).
دوم آنکه از یاد نبریم آنکه مدرسه و بیمارستان می سازد، فرق دارد با آنکه مدرسه غیرانتفاعی و بیمارستان خصوصی افتتاح می کند. اولی به داد مردم می رسد و در جهت رشد و شکوفایی و سلامت آنان تلاش می کند، دومی راه جدیدی برای خالی کردن جیب مردم به بهانه تحصیل و درمان بهتر! پیدا کرده است.
والسلام
دکتر سید یحیی یثربی
آبان ماه
نظرات بینندگان
پر طرفدار ترین
عکس روز
