لزوم مدیریت غیر باستانی در حفاظت از آثار باستانی!

پایگاه خبری آوای رودکوف-وحید حاج سعیدی:آثار باستانی و یا به عبارتی میراث فرهنگی هر کشور را می توان اصالت ، هویت و به قول امروزی ها شناسنامه آن کشور نامید. میراث فرهنگی به کلیه آثار باقی‌مانده از گذشتگان گفته می‌شود که دارای ارزش فرهنگی و تاریخی باشد. این آثار می‌توانند دربرگیرنده آثار ملموس مانند بناهای باستانی یا اشیای تاریخی و یا آثار ناملموس مانند زبان، آداب و رسوم یک منطقه، موسیقی و ... باشد که امروزه نهاد های مختلف در سراسر دنیا در حفظ این آثار برای آیندگان و نسل های بعدی می‌کوشند.

میراث فرهنگی منحصر به‌ فرد، غیرقابل جایگزینی و دارای جایگاه و اعتبار خاصی در بین کشورهای مختلف جهان می باشند. آثار ملموس قابل حمل نظیر آثار هنری و دیگر شاهکارهای فرهنگی و تاریخی، در موزه‌ها و گالری‌های هنری گردآوری و نگهداری می‌شوند و برای حفاظت آثار و بناهای باستانی، طرح های مختلفی به کار گرفته می شوند و در حفاظت آنها دقت فراوانی صورت می گیرد.

البته برخی کشورها که دارای قدمت تاریخی شاخصی نیستند، با روش های امروزی به تاریخ سازی می پردازند. در حالی که بسیاری از کشور های پیشرفته دنیا از آدامس جویده، جاسیگاری و کت و شلوار بزرگان خود، در موزه نگهداری می کنند و با این اشیاء سعی در تاریخ سازی دارند، بسیاری از آثار باستانی ما در خاک مدفون هستند و البته بسیاری از آثار هم سر از خاک بیرون آورده اند، یا از باد و باران در گزند هستند و یا آماج حملات یادگاری نویسان و قاچاقچیان عتیقه و ... قرار دارند!

آن طور که شواهد حاکی است حفظ بناهای تاریخی در ایران دغدغه بسیاری از مسئولان نیست و متاسفانه برخی از آثار تاریخی با خطر تخریب، فرسایش و حتی نابودی کامل مواجه هستند. چرا که برای نگهداری از این آثار ملی کمترین بودجه در نظر گرفته شده که اغلب آن هم بدون کارشناسی دقیق به هدر می‌رود و در حوزه‌ی کاری خود هزینه نمی‌شود. هر چند در این میان هستند افرادی که عامدانه یا از روی ناآگاهی خسارات جبران ناپذیری به این آثار وارد می کنند. اشیاء تاریخی این کشور هم قصه پر غصای دارند  تا جایی که کند و کاو غیر مجاز و بیرون آوردن آثار باستانی در کشور به یک حرفه زیرزمینی تبدیل شده است و افراد بسیاری در جهت تعبیر رویای یک شبه پولدار شدن، دست به غارت اشیاء عتیقه کشور می زنند!

در واقع خلاء یک نهاد مستقل در جهت شناسایی، کشف، نگهداری و حفاظت از این آثار و ابنیه در کشور احساس می شود. تا جایی که فعالیت حفاران غیر مجاز در این داستان، بسیار منسجم تر و هدفمند تر از فعالیت های سازمان های متولی این امر است! گواه اظهارات بالا نیز کشف آثار و تپه های تاریخی توسط فعالان غیر مجاز در استان خوزستان می باشد. فعالیت حفاران غیر مجاز و قاچاقچیان در شهرستان امیدیه استان خوزستان منجر به کشف آثار در منطقه ای شده که پیش از این گمان می رفت فاقد آثار تاریخی و تپه های باستانی باشد. در این محوطه باز در شهرستان امیدیه حفاران غیرمجاز تعدادی حفاری انجام داده اند که در این حفاری های غیرمجاز تعدادی خشت های پخته شده ۵۰ در ۵۰ از دیوارهایی که در زیر زمین وجود داشته، کنده شده است. البته پیش از این هیچ محوطه تاریخی در این منطقه ثبت نشده است و محوطه به عنوان یک فضای باز طبیعی شناخته می شود!

علی ای حال با توجه به قدمت و سابقه تاریخی چند هزار ساله کشور ما و کشف انواع و اقسام آثار و اشیاء و ابنیه در شهر ها و استان های مختلف پیش بینی می شود در اکثر نقاط کشور آثار و ابنیه تاریخی وجود داشته باشد. فلذا پیشنهاد می شود در هر استان یا در شهرستان هایی که احتمال وجود آثار تاریخی می رود، یک گروه متخصص شامل چند باستان شناس، نماینده دولت، نماینده نیروی انتظامی، نماینده قوه قضاییه و چند کارگر ماهر تشکیل شود و با تجهیزات و ادوات فلز یابی به کند و کاو و جستجو در مناطقی که احتمال تاریخی بودن آنها می رود، بپردازند. حتی می توان در این امر از تجارب نیروهای متخصص سایر کشور ها کمک گرفت و با وسایل و اداوات پیشرفته  و با حفاری های علمی و قانونی نسبت به کشف آثار و ابنیه قدیمی پرداخت و به غنای تاریخ این بوم و بر افزود.

با این رویه و رویکرد علاوه بر اشتغال زایی برای دانشجویان و فارغ التحصیلان رشته های باستان شناسی، از غارت اشیاء عتیقه و میراث فرهنگی این مملکت توسط قاچاقچیان و حفاران غیر مجاز جلو گیری می شود و اشیا نیز به صورت علمی و منطقی از دل خاک  بیرون آورده می شوند. از سوی دیگر کشف آثار جدید و احداث موزه های بیشتر باعث رونق و توسعه گردشگری و ایجاد اشتغال پایدار در کشور می شود. جا دارد مسئولان محترم متولی آثار و ابنیه تاریخی نگاه باستانی به این آثار نداشته باشند و سعی کنند با علم روز دنیا قبل از حفاران غیر مجاز، نسبت به شناسایی ، کشف و خارج ساختن بخشی از تاریخ این مملکت از دل خاک اقدام کنند!

یاسوج