بدانیم که گیاهان دارویی چه ارزشی هایی دارند؟

پایگاه خبری آوای رودکوف-امیرمسعودطایفه سلطانخانی:در واکاوی موقعیت های ممتاز و استثنایی کشورمان در زمینه گیاهان دارویی می توان گفت ایران در گروه کشورهای دارنده گیاهان دارویی یکی از غنی ترین ها در جهان و به لحاظ تنوع وضعیت آب و هوایی دارای بیشترین تنوع در بین کشورهای دیگر است. به حدی که از مجموع ۱۴تنوع آب و هوای دنیا، سرزمین ایران برخوردار از ۱۱تنوع آن است. با این وجود ایران با داشتن شرایط اقلیمی و تنوع گیاهی به مراتب بهتر از اروپا و همچنین با توجه به قابلیت های کشورمان و نظر به پیشینه کهن استفاده از گیاهان دارویی، چنین به نظر می رسد که هنوز نتوانسته ایم از ظرفیت های موجود در کشور بخوبی بهره برداری کنیم و جایگاه مناسبی در عرصه تجارت در بازارهای جهانی گیاهان دارویی بیابیم؛ چنانکه در حال حاضر تنها ۶۰تا ۹۰میلیون دلار از تجارت جهانی گیاهان دارویی را به خود اختصاص داده است.

از گونه های مهم و کمیاب گیاهان دارویی موجود در استان می توان به بابونه، مرزه، پونه، آویشن، کاکوتی، مریم گلی، خار مریم، علف چای، گل انگشتانه، پولک، علف مار و انواع گونه های درختچه ای و درختی مانند قره قات، زغال اخته، نسترن وحشی، تمشک، بادام تلخ و سنجد تلخ و... اشاره نمود، بطور کلی عدم شناسایی دقیق گیاهان، بزرگترین موانع در استفاده از آنهاست و در این راستا لازم است گردآوری گونه های مورد نظر بر اساس نقاط پراکنش آنها صورت گیرد.

استاد گروه علوم و صنایع غذایی دانشكده كشاورزی دانشگاه تبریز در گفت‌وگو با آوای رودکوف، اظهارکرد: اگر کشوری از منابع طبیعی ارزشمندی که دارد به‌خوبی بهره ببرد, آن کشور ثروتمندترین کشورها خواهد بود، چرا که بازار گیاهان دارویی مانع از خارج شدن ارز از کشور شده و ایران می‌تواند با داشتن منابع طبیعی عالی سهم مناسبی از بازار جهانی داروهای گیاهی را به خود اختصاص دهد.

جواد حصاری بااشاره به افزایش مصرف گیاهان دارویی خاطرنشان کرد: گرایش افراد جامعه به مصرف داروها و طب گیاهی و استفاده از فرآورده‌های گیاهی طی سال‌های گذشته افزایش پیدا کرده است و شاید یکی از مهم ترین علل روی آوردن مردم به طب گیاهی عوارض بیشمار داروهای شیمیایی است.

وی گیاهان دارویی را جزو منابع طبیعی هر کشور دانست و افزود: گیاهان دارویی جزو منابع طبیعی هر کشور محسوب می‌شود و از سرمایه‌هایی است که می‌تواند برای پیشرفت یک کشور مهم و ضروری به حساب آید، همچنین زمینه مناسبی در بازار کار برای جوانان ایجاد می‌کند.

عضو هیات علمی دانشگاه تبریز یادآور شد: باید توجه داشت که هیچ‌گاه در مصرف گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی، حتی اگر نتایج مطلوبی هم داشته باشند نباید زیاده‌روی کرد؛ چرا که برعکس تصور عموم مردم گیاهان دارویی هم می‌توانند عوارض داشته باشند و باید در مصرف‌شان دقت کرد.
وی افزود: بسیاری از بیماری‌ها با استفاده از گیاهان دارویی قابل پیشگیری و درمان هستند و هزینه و عوارض آن به مراتب کمتر از درمان با روش‌های نوین است، ولی در عمل توجه جدی به اولویت‌مندی آن ندارند.

حصاری از راهکارهای توسعه صنعت تولید گیاهان دارویی گفت و تاکید کرد: اطلاع‌رسانی و آموزش پزشکان و مردم از راهکارهای توسعه این صنعت در کشورهای مختلف است و در کشورمان کمتر به این موضوع توجه شده است. به عنوان مثال، در حال حاضر هیچ نشریه اختصاصی در کشور وجود ندارد که به مقوله اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی پیرامون مزایای گیاهان دارویی و داروهای گیاهی بپردازد، در برنامه درسی دانشجویان پزشکی مطلب چندانی در این مورد مشاهده نمی‌شود.

استاد گروه علوم و صنايع غذايی، دانشكده كشاورزی دانشگاه تبریز در گفت‌وگو با آوای رودکوف اظهارکرد: باید برای تولید مناسب گیاهان دارویی با هدف پاسخگویی به افراد جامعه, افزایش سطوح کشت گیاهان دارویی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.

صُدیف آزادمرد از لزوم توجه به فرهنگ استفاده ازگیاهان دارویی در کشور خاطرنشان کرد: وجود استعدادهای بالقوه عظیم ملی و فرهنگ استفاده ازگیاهان دارویی در کشور و جایگاه گیاهان دارویی در توسعه اقتصادی، زیست محیطی و اشتغال زایی، به حدی است که می توان امروزه روند تعمیق و احیای آن را به ویژه در جهت افزایش صادرات غیرنفتی، به عنوان یکی از شاخه های اصلی توسعه اقتصاد ملی در کشور مدنظر قرارداد و اگر به این مقوله به صورت یک ضرورت ملی و در چارچوب یک برنامه مشخص و با نگرش سیستماتیک و جامع نگرانه عنایت شود، می تواند علاوه بر دستیابی به مدیریت توسعه پایدار در این بخش بالاخص در ابعاد کلان توسعه اقتصادی– زیست محیطی، بهداشتی(خودکفایی دارویی)، اشتغال، امنیت غذایی و ذخایر ژنتیکی در عرصه ملی و جهانی به عنوان یک منبع درآمد ارزی برای کشور محسوب شده و ایفای نقش کند.

وی افزود: 10 درصد از داروهای مصرفی در جهان را گیاهان دارویی و داروهای گیاهی تشکیل می‌دهند که این میزان با گذر زمان رو به افزایش است.

عضو هیات علمی دانشگاه تبریز یادآور شد: با وجود اینکه ایران از نظر تنوع گونه‌ای گیاهان دارویی رتبه چهارم جهانی را داراست، ولی از نظر تولید داروهای گیاهی متأسفانه رتبه پانزدهم جهانی را دارد.

وی افزود: برای افزایش رتبه تولید جهانی عوامل متعددی دخیل هستند که می‌توان به تولید گیاهان دارویی به‌میزان کافی، با قیمت مناسب و کیفیت قابل قبول اشاره کرد.

آزادمرد باااشاره به راهکارهای افزایش رتبه تولید جهانی در داروهای گیاهی تاکید کرد: برای دستیابی به افزایش رتبه تولید جهانی داروهای گیاهی, به تشویق کشاورزان به کشت گیاهان دارویی و افزایش سطح زیر کشت باید اقدام کرد و موانع بر سر راه را که زیرساخت‌های تولید هم به حساب می‌آیند باید شناسایی و زمینه توسعه را برای کشاورزان فراهم کرد.

براساس این گزارش، مقابله صحیح با عوارض طبیعی بخصوص خشکسالی با جایگزینی گونه‌های گیاهی مناسب، تأمین بذر و نهال به‌میزان کافی و گونه‌های مناسب برای کشت، آگاهی به‌موقع و کامل کشاورزان از مصوبات و تفاهم‌نامه‌های بین ارگان‌های مرتبط و همچنین اهرم‌های حمایتی در راستای کشت بهینه گیاهان دارویی، ترویج و اطلاع رسانی صحیح برای جلب نظر کشاورزان به کشت گیاهان دارویی با کیفیت مناسب، که بدین ترتیب ایجاد فضای مناسب برای بازاریابی و بازرگانی گیاهان دارویی برای فروش مطمئن و بی‌دغدغه برای کشاورزان فراهم می‌شند تا حداقل در گونه‌های بومی مانع از واردات گیاهان دارویی و ارزبری بیهوده از کشور شویم.

گزارش از: امیرمسعود طایفه سلطانخانی