آوای دنا-علیرضا سعیدآبادي کارشناس ارشد روابط بین الملل و کارشناس اقتصادی
مقدمه
فلسطین که از سال 15 هجری قمری همواره به جز دوره صلیبیان بخشی از بلاد اسلامی بوده از اواخر جنگ جهانی اول و فروپاشی امپراطوری عثمانی ابتدا تحت الحمایه انگستان قرار گرفت و استقلال خود را از دست داد و سپس با یک سناریوی انگلیسی-صهیونیستی ترکیب جمعیتی آن با اسکان یهودیان جهان در این منطقه و اخراج ساکنان مسلمان آن تغییر کرد و همزیستی توام با صلح بین پیروان ادیان مسیحیت ، یهود و اسلام که در بستر تاریخ در یک کشور اسلامی شکل گرفته بود به سرعت نابود شد و مقدمات تشکیل یک دولت صهیونیستی را در سال 1948 فراهم آورد.فلسطین به دلیل وجود اماکن مقدس همیشه مورد احترام این ادیان بوده است.تجزیه امپراطوری عثمانی باعث از بین رفتن کشور ها نشد و همه ملت ها استقلال خود را به دست آوردند و با سرزمین ، حکومت و مرزهای جغرافیایی شناخته شده بین المللی درحال حاضر وجود دارند.اما فلسطین پس از حدود یک قرن از زوال امپراطوری عثمانی هنوز دستخوش مطامع قدرت های جهانی به سرکردگی صهیونیسم بین الملل است.جهت گیری کشور ما در دوره پیش از انقلاب اسلامی و پس از آن در قبال مسئله فلسطین کاملاً متفاوت بوده است.شاه بدلیل وابستگی به غرب و عضویت در پیمان سنتو از سیاست های منطقه ای آمریکا و متحدانش حمایت می کرد.انقلاب اسلامی نه فقط ساختارهای کهنه داخلی را تغییر داد بلکه مناسبات حاکم بر نظام دوقطبی آن زمان را نیز تحت الشعاع خود قرار داد.یک ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی با خروج ایران از پیمان سنتو این اتحادیه نظامی در فروردین سال 1358 منحل گردید.حاکمیت باستان گرایی و ترویج مظاهر غرب در دوره پهلوی جای خود را به رهبری و زعامت دینی جامعه داد.اسلام اساس برنامه ریزی حکومتی پس از انقلاب اسلامی است.برای بررسی مسئله فلسطین در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به اصلی ترین متغیرها که اهمیت راهبردی دارند در زیر پرداخته می شود.
ساختار سیاسی
نظام سیاسی پیش از انقلاب اسلامی مبتنی بر شوونیسم ایرانی ، آموزه های فرهنگی غرب و پهلویسم بود.درحالی که پس از انقلاب اسلامی جهان گرایی اسلامی ، آموزه های فرهنگی دین مبین اسلام و هویت ایرانی اسلامی ایرانیان زیرساخت های نظام سیاسی جدید را شکل داده است.دوره پهلوی دوم مقارن با اشغال سرزمین فلسطین و اعلام موجودیت رژیم صهیونیستی است.با یک تحلیل ساختاری ، هم گرایی شاه با این رژیم غاصب که هردو محصول یک سناریوی غربی و حافظ منافع قدرت های بزرگ در منطقه بوده اند دراین چارچوب امری حتمی است.شناسایی دوفاکتو این رژیم توسط شاه در سال 1329 سرآغاز آن است.همکاری سرویس های امنیتی دو طرف ، فعالیت اقتصادی شرکت های یهودی در ایران ، فروش نفت و انجام پروژه های تسلیحاتی و نظامی مشترک بین ایران و این رژیم از برنامه های مهم این دوره بوده که اسناد آن موجود است.انقلاب اسلامی باعث شد ایران از نقش یک متحد و دوست منطقه ای به یک دشمن ایدئولژیک برای رژیم غاصب صهیونیستی مبدل شود.ساختار مذهبی جمهوری اسلامی ایران احترام تاریخی به ادیان را در مسئله فلسطین با جریان سیاسی صهیونیسم بین الملل یکی نمی داند.از این منظر ، شناسایی موجودیت رژیم صهیونیستی برابر با نفی تاریخ یک ملت و دفاع از پدیده اشغال سرزمینی و مسئله ای غیرقابل سازش و حرام است.
رهبری دینی
امام راحل(ره) مسئله فلسطین را سال ها پیش از انقلاب اسلامی به عنوان اصلی ترین مسئله جهان اسلام و سرلوحه مواضع جهانی خویش قرار داده بودند.ماهیت رژیم صهیونیستی امروزه بیش از آن زمان برای همگان آشکارتر شده و این نشانه ای از ژرف نگری اندیشه های بنیانگذار انقلاب اسلامی است که دربرگیرنده تمامی ابعاد حکومت ، تاریخ اسلام ، مقتضیات زمان و مکان و مسائل منطقه ای بوده است.این آینده نگری ناشی از ویژگی های فکری ، روح بزرگ و شخصیت کاریزماتیک ایشان بوده که از سرچشمه زلال تعالیم اسلام عزیز در عالی ترین سطح بهره مند بوده اند.الگوی رهبری دینی برپایه ولایت فقیه استمرار این جوشش و ظرفیت ذاتی فقه شیعه و ذخیره ای تمام نشدنی و ماندگار است.تبعیت از آموزه های قرآن و سیره پیامبر اعظم صلوات الله و سلامه علیه و امامان معصوم علیهم االسلام و تفقه در دین و ولایت عالمان دینی در افتاء با سازوکارهای که در کشور ما نهادینه شده ساحت سیاست را به دین آراسته است و ریشه در باورهای عمیق مردم دارد.مسئله فلسطین در منظومه فکری امام راحل(ره) و مقام معظم رهبری و خبرگان دینی از اولویت راهبردی برخوردار است و ستاره راهنمای سیاستمداران کشور ما در مسائل منطقه ای و بین المللی محسوب می شود.
منافع ملی
من در شگفتم که شبهاتی این روزها به اسم منافع ملی درباره مسئله فلسطین و موجودیت رژیم صهیونیستی در ساحت دانشگاه مطرح شده که اگر نگوییم هدف غایی آن مشروعیت بخشی به موجودیت رژیم صهیونیستی است ولی ناخواسته این هدف را مطرح کرده است.سلسله مراتب منافع ملی جمهوری اسلامی ایران در نتیجه حذف ساختارهای فرهنگی ، سیاسی و اجتماعی قدیم و پایه ریزی ساختارهای جدید مبتنی بر منافع دین و ملت در جریان ده ها سال حوادث و رویدادهای قبل و بعد از انقلاب اسلامی بوجود آمده است.این تغییرات ساختاری حاصل دهها سال مجاهده ، تلاش و خون های فراوان پدیدآورندگان ، حفظ کنندگان و توسعه دهندگان انقلاب اسلامی است و پشتوانه عظیم مردمی دارد و با یک حرکت دفعی کوچک و ناسنجیده مانند سخنرانی یک استاد دانشگاه البته اگر سناریو از پیش تعیین شده و عقبه داخلی و خارجی برای آن وجود نداشته باشد به راحتی صدمه ای به آن واردشدنی نیست.تقدم ایدئولژی در سلسله مراتب منافع ملی بر سایر اولویت های راهبردی نظام سیاسی که در شعار محوری انقلاب اسلامی یعنی استقلال ، آزادی و جمهوری اسلامی شاخص های آن قابل تبیین است به وضوح دیده می شود.حفظ کیان و عدم وابستگی در سیاست خارجی ، پاسداشت ارزش ها و حقوق شهروندی در محیط داخلی و توسعه همه جانبه کشور در زمینه های اقتصادی ، سیاسی ، فرهنگی و اجتماعی برپایه تعالیم دین مبین اسلام و منافع مردم در چارچوب ساختار جمهوری اسلامی تمامی در سایه ایدئولژی تعریف شده است.پذیرش اصل این شبهه به معنای فرودستی ایدئولژی در این سلسله مراتب است که در تضاد با ساختار سیاسی ، رهبری دینی و منافع ملی مبتنی بر مصالح دین و ملت است.
جغرافیای سیاسی
مطالعه تاثیر دو حوزه جغرافیا و سیاست بریکدیگر از اصول مسلم در طرح ریزی های استراتژیک کشورهاست.فلسطین بدلیل وجود اماکن مقدس موضوع مشترک سه دین یهودیت ، مسیحیت و اسلام است که تا پیش از جنگ جهانی اول فلسطینیان با پیروی از این ادیان در بلاد اسلامی با یکدیگر زندگی می کردند.اما اهمیت راهبردی انرژی در منطقه خاورمیانه و تلاش قدرت های جهانی برای استیلای بر آن به برخورد منافع نیروهای منطقه ای و قدرت های فرامنطقه ای منجر شده است.رژیم صهیونیستی و رژیم های وابسته منطقه ، حافظ منافع این قدرت ها هستند.روابط استعماری آنها با وجود استقلال ظاهری این کشورها پس از جنگ های جهانی اول و دوم به مناسبات مرکز-پیرامون تبدیل شده است و در این میان جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک نیروی واگرا در این سیستم منطقه ای خطرات زیادی را برای منافع استعمارگران نوین بوجود آورده است.رژیم صهیونیستی با جنگ افروزی و ایجاد ناامنی در منطقه به خرید های کلان تسلیحاتی کشورهای وابسته کمک فراوانی کرده است و قدرت های فرامنطقه ای با حضور نظامی خود منطقه خاورمیانه را به انبار بزرگی از تسلیحات مبدل ساخته اند.وقوع جنگ های متعدد آنهم به دلایل مختلف در طی دهه های اخیر از پیامد های اتحاد آشکار و پنهان سه ضلع مثلث رژیم صهیونیستی-دولت های وابسته منطقه-قدرت های بزرگ جهانی است و خسارت های سنگین آن را نیز مردم بلاد اسلامی تاکنون متحمل شده اند.بیداری اسلامی را می توان واکنش مردم منطقه به این مناسبات استعماری دانست هرچند که نظام سلطه سعی دارد آن را با تمام قوا مدیریت کرده و با تغییر بازیگران قدیمی و جایگزینی عناصر جدید و ایجاد تعارض بین نیروهای داخلی به بازسازی این سیستم منطقه ای پرداخته و استیلای خود را ادامه دهد و دراین راه از هیچ جنایتی روگردان نیست.مسئله فلسطین پاشنه آشیل سیاست های غرب در منطقه است و کمک های گسترده به رژیم صهیونیستی برای حفظ این تعادل ظالمانه قویاً صورت می گیرد.
انتفاضه و جریان مقاومت
انتفاضه و جریان مقاومت از مصادیق بارز حق دفاع مشروع ملت ها بحساب می آید که خود از قواعد آمره در حقوق بین الملل است.ملت فلسطین پس از اقدامات نافرجام کشورهای عربی و چند دوره جنگ های موسوم به اعراب و اسرائیل و از دست دادن اراضی بیشتر ، با اتکا به مبانی دینی و توان داخلی برای بازپس گیری خانه و کاشانه و اراضی خود به مبارزه روی آورد.موج جدیدی از این مبارزات در سال 1987 با نام انتفاضه شکل جدیدی از مقاومت را در سرزمین های اشغالی بوجود آورد.انتفاضه دوم در سپتامبر سال 2000 شعله ور گردید و با روی کارآمدن دولت حماس با اکثریت آرای فلسطینیان ساکن در کرانه باختری و نوار غزه در اوایل سال 2006 مبارزه و مقاومت مردمی توانست به نتایج سیاسی خوبی دست یابد.پیروزی حزب الله در مقابل تهاجم رژیم صهیونیستی در جنگ موسوم به 33 روزه از 12 جولای 2006 برابر با 21 تیر 1385 و پیروزی دولت قانونی حماس در جنگ موسوم به 22 روزه از 27 دسامبر 2008 برابر با 7 دی 1387 از برکات انتفاضه و مقاومت مردمی و استفاده از حق شناخته شده دفاع مشروع در برابر متجاوز است و رابطه ای معنادار با انقلاب اسلامی و دفاع مقدس مردم ایران دارند."و قاتلوهم حتی لاتکون فتنه "پیام جاودانه قرآن است که متضمن اوامر و نواهی درباره جهاد اسلامی است و مومنان را برای همیشه به برچیدن بساط شرک ، کفر و طاغوت فرا می خواند.شان نزول این آین جنگ بدر است و سفارش مومنان به پاکسازی بلاد اسلامی از شر کافران ، دفع فتنه و برچیدن بساط شرک و کفر برای استقرار حکومت الله است.جریان مقاومت و دفاع مقدس و انقلاب اسلامی یکی پس از دیگری از ثمره های جهاد قرآنی در تاریخ معاصرند.
روز جهانی قدس
با اعلام آخرین جمعه ماه مبارک رمضان هر سال به عنوان روز جهانی قدس ، مسئله فلسطین بیشتر از همیشه در کانون توجه مسلمانان جهان قرار می گیرد و به این مناسبت آرمان رهایی قدس شریف و محکومیت رژیم صهیونیستی به یک برنامه عمل در عرصه های جهانی تبدیل شده است.امام خمینی(ره) از بالای سر دولت ها با ملت های مسلمان و آزاده و افکار عمومی جهان سخن می گفتند.این از وجوه و ظرفیت های بالای دیپلماسی عمومی است که پس از انقلاب اسلامی به عنوان سیره و سبک خاصی به جهانیان معرفی شده است.استفاده از ظرفیت ملت های مسلمان و آزادی خواه و اشتراکات دینی و انسانی بین آنها در یک روز برای اعلام همبستگی با دردها و مصائب یک ملت آواره و مظلوم از ویژگی های روز جهانی قدس است.این رزمایش جهانی مسلمانان در دفاع از یک ملت و نفی یک اشغال در یک روز واحد ترسی بر دل دشمنان افکنده و نور امیدی در دل دوستان تابانده که بر هیچ کس آثار و برکات آن پوشیده نیست.روز جهانی قدس به یک ابزار فشار بین المللی برعلیه رژیم صهیونیستی مبدل شده و افکار عمومی جهانیان را به مسئله فلسطین معطوف می دارد و آن را برای همگان زنده می سازد و باعث انزوای جهانی صهیونیست ها و قدرت یابی هرچه بیشتر فلسطینیان در انتفاضه و مقاومت شده است.
دفاع مقدس
شعار الی بیت المقدس و عقیده راسخ رزمندگان اسلام در هشت سال جنگ به آزادسازی قدس با وجود سال ها که از آن زمان می گذرد یک آرمان زنده است.این روزها قرارداد 1975 الجزایر که بهانه صدام برای شروع جنگ بود و آن را پاره کرد بین ایران و عراق دوباره دارد برقرار می شود.دفاع مقدس هم ظرفیت بالایی در بازدارندگی دشمنان و جلوگیری از طرح های خصمانه آنان دارد و هم به دوستان این قدرت را می دهد تا با استفاده از تجارب ملت ایران در هشت سال جنگ الگوبرداری کنند و به مقابله با حوادث پیرامونی خود بروند.پیروزی حزب الله در جنگ 33 روزه و پیروزی حماس در جنگ 22 روزه از برکات دفاع ملت ایران در هشت سال دفاع مقدس است.اگر تهدیدات نظامی واقعی و نه به صورت روی میزی بر علیه ملت ما به حد صفر رسیده است این از قدرت بازدارندگی دوره طلایی دفاع مقدس است.خاکریزهای دشمنان امروز در جنوب و غرب کشور ما قرار ندارد و به مرزهای فلسطین اشغالی و حتی داخل آن رسیده و نیروهای جهادی و مقاومت با الگوبرداری از جنگ ما به آنها حمله می کنند و پیروزی می آفرینند.دفاع مقدس ظرفیت یک گفتمان غالب را در جامعه ما دارد و می تواند راهنمای عمل سیاستمداران در عرصه های اداره جامعه به صورت عملیاتی و قابل اجرا باشد و فقط مختص صحنه های نبرد نیست بلکه برای توسعه کشور در زمینه های سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی می توان آن را بکار بست و به سایر ملت ها نیز آن را در ابعاد غیرنظامی یاد داد اما افسوس که شده ایم مصداق این شعر لسان الغیب حافظ شیرازی و ایثارگران ما شده اند نسل فراموش شده چه برسد به آن که بخواهیم از گذشته آنان برای صحنه های زندگی اداری ، اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی الگوبرداری کنیم."سال‌ها دل طلب جام جم از ما می کرد.و آنچه خود داشت ز بیگانه تمنا می کرد"
نتیجه
متغیرهای دیگری بر وجوب دفاع از ملت فلسطین به عنوان مسئله جهان اسلام و اولویت راهبردی جمهوری اسلامی ایران می توان ارایه کرد و برای طولانی نشدن این تحلیل باید سلسله نوشتارهایی در این باره نگاشته شود که جای هرگونه شبهه را برای طرح در جامعه بگیرد.کرسی های آزاداندیشی و طرح مباحث عمومی جامعه در دانشگاه ها از برکات وجودی انقلاب اسلامی است و موشکافی نه شبهه افکنی درباره مبانی محکم دینی و راهبردی به کارگاه آموزشی و بحث طلبگی نیاز دارد و دور از غوغای شهرت و دنیاطلبی باید طرح شود نه این که از یک تریبون عمومی ارزش های بنیانی جامعه مورد هدف قرار گیرد.سیاست از نگاه امام خمینی (ره) سه قسم است:سیاست الهی ، سیاست حیوانی و سیاست شیطانی.توجه به دنیا و آخرت و پیگیری امور مادی و معنوی به معنای پذیرش یکی و رد دیگری نیست.بندگان محتاج نعمت های خداوند هستند.نعمت های مادی و معنوی هردو مهم هستند.یکی برای بقای جسم و دیگری برای صفای روح.جامعه اسلامی ما علاوه بر مواهب طبیعی در حرکت تکاملی خود طی قرون متمادی از نعمت های خاصی برخوردار گردیده که باید آنها را حفظ کند.مردم خوب ، ارزش های دینی ، ساختار سیاسی ، سرزمین بارور ، انقلاب اسلامی و دوستان ما همه از نعمت های الهی و منشا خیر هستند و شکر آنها واجب است.امام سجاد علیه السلام می فرماید:گناهانى كه نعمت را تغییر مى دهند عبارتند از:ظلم بر مردم ، ترك عمل خیرى كه بدان عادت شده ، كفران نعمت ، و ترك شكر ، و این همانست كه خداى تعالى درباره اش فرموده است.:"ان اللّه لا یغیر ما بقوم حتى یغیروا ما بانفسهم"
