آوای دنا-مهرداد اسماعیلی:
نقش عوامل داخلی و قدرت های خارجی( منطقه ای و فرامنطقه ای) در شکل گیری بحران سوریه
عوامل داخلی:
نقطه آغاز بروز بحران سیاسی سوریه، سال 2011 و انجام تظاهراتهایی به شکل عمده در مناطق حاشیهای، پیرامونی و شهرهای کوچک سوریه برای مبارزه با فساد، انجام اصلاحات و کسب آزادی بوده است. به طور کلی، معارضان و مخالفان سوری را میتوان به شش گروه عمده تقسیم نمود: 1) اکراد: 2) اخوان المسلمین (به رهبری علی صدرالدین البیانونی) 3) معارضان خارجی سوریه4) معارضان چهارم، تنسیق (حزب تنسیق ملی) نام دارند و به نظر میرسد که این گروه در داخل سوریه دارای جایگاه هستند. هیثم مناع آن را نمایندگی میکند و در رأس آن، حسن عبدالعظیم است؛ 5) سلفیها: این گروه از روشهای خشونت آمیز استفاده میکنند .
6) ارتش آزاد سوریه: این گروه از معارضان نیز توسط اتحادیه عرب و غرب پشتیبانی میشوند
عوامل خارجی:
تلاش برای برخورداری از موقعیت جغرافیایی وسیع و بهره مندی از منابع موثر فارغ از ایدئولوژی های توسعه طلبانه عرصه را برای بازیگری بازیگران خارج از کانون بحران فراهم کرده است. تداوم این بحران وتلاش کشورهای مختلف را برای بازیگری در عرصه بین المللی جهت تامین منافع و رسیدن به اهداف ملی در چارچوب قدرت را بیش از پیش عیان نموده است.
دستیابی به اهداف راهبردی جهت تضمین جریان انرژی به غرب و پیشبرد صلح خاورمیانه در جهت تامین امنیت اسرائیل و کنترل جریان های مقاومت زمینه دخالت ابرقدرت ها را فراهم کرده و بر لایه های آن افزوده است.
به نظر می رسد آنچه موجب شروع و همچنین تداوم بحران سیاسی کنونی سوریه شده است، انتقال موج اعتراضات مردمی کشورهای عربی و افریقایی و آمادگی زمینه بحران در این کشور به جهت عوامل داخلی از جمله تظاهرات گسترده مردم در مناطق حاشیه ای و شهرهای کوچک سوریه در مخالفت با رژیم بشار اسد و مبارزه با فساد، انجام اصلاحات و کسب آزادی و همچنین مداخله های منطقه ای و فرا منطقه ای است.
تلاش قدرتهای بزرگ برای برهم زدن موازنه قوا به سود خود با توجه به اهمیت ژئوپلتیک سوریه عمده ترین عامل شکل گیری و تداوم بحران در سوریه است.
به طور کلی، راهکارهای حل بحران سیاسی سوریه را میتوان در سه سطح داخلی، منطقهای و بینالمللی در نظر گرفت.
در بعد داخلی: که استقرار ثبات از طریق راهکار سیاسی، اصلاحات و گفتگوهای ملی ـ حل مسالمت آمیز بحران سوریه که مورد توافق هم مردم و هم دولت سوریه امکانپذیر است.
در بعد منطقهای: در این خصوص میبایست اشاره نمود که مداخله کشورهای غربی موجب وخیمتر شدن اوضاع داخلی این کشور و تداوم بحران و منجر به بروز بی ثباتی در منطقه خواهد شد. از این رو، از مداخله این کشورها باید ممانعت به عمل آورد.
در بعد بین المللی: میتوان به طرح شش ماده ای کوفی عنان، نماینده ویژه سازمان ملل متحد و اتحادیه عرب در امور سوریه اشاره نمود.
در پایان اشاره می شودکه دو عامل منطقه ای و بین المللی بر عامل داخلی در جهت حاکم شدن وضعیت سیاسی جاری سوریه اولویت دارد. به نظر می رسد بحران سوریه جدا از خواسته ها و سرنوشت مردم، بعضی کشورهای خارجی در آن ذینفعند که هر کدام شاید منافع خویش را دنبال می کنند و این پیگیری منافع برای بعضی ها در تغییر رژیم بشار اسد و برای بعضی ها در ابقای آن است.
یکی از شیو های حل بحران اقتصادی که آمریکا و متحدانش دارند از طریق فروش سلاح و تجهیزات نظامی به اپوزیسیون های ( مخالفان )سوری می باشد .
آنچه کشور جمهوری اسلامی باید به دنبال آن باشد کسب منافع و امنیت ملّی است و آن هم میسّر نخواهد شد مگر آنکه سیاست حکیمانه، مدبرانه و همراه با ارتباط با کشورهای همسوی خود پیگیری کند تا بتوانند موازنه ای قوی و منطقی در منطقه ایجاد کنند چرا که به نظر می رسد ازیک طرف امنیت در سوریه برای ما اساسی و استراتژیک است تا از این حیاط خلوت بتوانیم علیه دشمن مشترک یعنی، اسرائیل و آمریکا منافع خویش را پیگیری کنیم و از طرفی دیگر ایران باید بدنیتی های آمریکا و غربی ها را نسبت به خود بعد از سوریه از یاد نبرد که نشانه های آن در تبلیغات مسموم، گسترش تحریم ها علیه ایران، فشارهای شورای امنیت، ممانعت از پیگیری انرژی هسته ای ایران و ... تجلی این بدبینی ها است و امید که با سیاستی عقلایی و صبورانه پایان بحران سوریه به نفع این کشور و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران رقم بخورد.
در پایان لازم است به این نکته هم اشاره شود که به نظر می رسد با توجه به پیروزی های اخیر سوریه و خروج بخش زیادی از گروه تروریستی داعش( دولت اسلامی عراق و شام) از سوریه و حرکت به سمت عراق و پیروزی بشار اسد در انتخابات، افق تازه ثبات سیاسی برای این کشور مورد انتظار باشد./ پایان
منابع:
قربانی، فهیمه، "بحران سیاسی جاری سوریه: راهکارها"، پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
ثقفی عامری، ناصر (1390) "ملاحظات راهبردی ایران، روسیه و چین در بحران سوریه"، سايت مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام، 23 اسفند 1390.
بري، تام (1383)، "راه دمشق"، ترجمه: علي گل محمدي، ماهنامه زمانه، شماره 20.
عالیشاه ، فاطمه " بررسی اهداف بازیگران داخلی و خارجی در تحولات سوریه
برزگر ،کیهان نشست "بررسی تحولات عربی با حضور طلال عتریسی"، پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه،
خبرگزاری العربیه
"مهرداد اسماعیلی:دانشجوی ارشد روابط بین الملل"
