وقتی طایفه کار حزب را انجام می دهد

از نخستین باری که معنای رای را فهمیدم ، سه دهه می گذرد، آن زمان انتخابات مجلس بود و فردی نامزد این انتخابات شده بود و بسیاری از افراد طایفه وی به آن شخص رای دادند و همه دوستان و فامیل را تشویق می کردند که همین کار را بکنند.آن زمان در مقطع ابتدایی بودم و یادم هست کسانی که تحصیلات عالی دانشگاهی داشتند بسیار اندک بودند ولی اکنون کسانی که تحصیلات عالی دانشگاهی ندارند اندک هستند. تغییرات زیاد دیگری از آن موقع تاکنون رخ داده است، موهای پدر من به طور کامل سفید شده است، تعداد موهای سفید خودم هم کم نیست، خیابان هایی که شمار اندکی خودرو، آن هم پیکان های سفید و وانت بارهای تویوتا در آن پیدا می شد اینک پر از خودروهای داخلی و خارجی با مارک های پژو و پراید و زانیتا و ... شده است. مردم مستمند آن موقع، اکنون خوش پوش تر شده اند، کودکان به جای زبان لری، فارسی سخن می گویند، خانه های سنگ و سیمانی و گچی جایشان را به خانه هایی که از فوم می سازند داده اند، تلویزیون های سیاه و سفید با تلویزیون های ال ای دی و ال سی دی جابجا شده اند، پزشک های هندی و بنگلادشی از شهر ما رفته اند و پزشک های بومی جایگزین شده اند، شمار کمی از مردم از آن تلفن های چهار رقمی داشتند اکنون همه تلفن همراه دارند که در فضای وایبر، واتس آپ و ... فعال است ، تلویزیون دو شبکه ای آن روزها الان دست کم 21 شبکه دارد ، البته آنها که ماهواره دارند صدها شبکه بیشتر می بینند، جاده های خاکی روستاها همه آسفالت شده است. خلاصه، دنیا از این رو به آن رو شده است، به جز یک چیز که هیچ تغییری نکرده است، همان شخصی که چند دهه پیش از یک طایفه خاص در انتخابات شرکت کرده بود هنوز هم شایعه است که نامزد مجلس خواهد شد و بسیاری از هم طایفه ای های وی باز هم می خواهند به وی رای دهند. دیروز با یکی از دوستان درباره انتخابات سخن می گفتم یک جمله گفت که باعث شده این یادداشت را بنویسم. گفت که اصلاح طلب و اصولگرایی «فانتزی» کم پیدا می شود، که بخواهد براساس تفکرش رای دهد همه به خاطر دلبستگی های خویشاوندی و طایفه ای رای می دهند! ممکن است یک اصلاح طلب به نامزد اصولگراها رای دهد و یک فرد اصولگرا به یک اصلاح طلب هم طایفه ای. جمله این دوست را می توان به عبارت دیگری به این صورت نوشت: در نبودن احزاب فعال، طوایف در استان هایی مانند کهگیلویه و بویراحمد نقش بسیج کنندگی مردم به سمت یک نامزد خاص را برعهده دارند. معرفی نامزد انتخاباتی یکی از کارهای احزاب است ، کارکرد آنها این است که افرادی را به نمایندگی از حزب برای انتخابات نامزد کنند که در جوامع سنتی، این کارکرد توسط طوایف و بزرگان و متنفذین صورت می گیرد. در این زمینه، بزرگان و متنفذین طوایف، افرادی را برای نامزدی مجلس معرفی می کنند اگر چه احزاب و جناح های سیاسی هم این کار را انجام می دهند اما بدون حمایت طوایف، معرفی نامزدها جدی گرفته نمی شود. دیگر کارکرد احزاب بسیج انتخاباتی است ، احزاب، طرفداران خود را به حمایت از نامزدهای معرفی شده تشویق مـی کننـد. در این مورد نیز بدون استثنا همه افراد پیروز در انتخابات های گذشته در کهگیلویه و بویراحمد پیروزی خود را مدیون بسیج اعضای یک طایفه و ایل بزرگ و یا زیرمجموعه های این طوایف یا ائتلافی از چند طایفه هستند و احزاب و جناح های سیاسی تاثیر چندانی در پیروزی نداشتند و اگر تاثیری بود بدون حمایت های طایفه ای کارساز نبود. سازماندهی دیگر کارکرد احزاب است و احزاب راهبردهای خرد و کلانی را برای سازماندهی فرایند انتخابات از ابتدا تا انتها اجرا می کنند و از این راه نقشی حیاتی در سازمان دادن به انتخاب ها و بدیل ها ایفا می کنند. در این باره هم سازماندهی توسط اعضای موثر طوایف صورت می گیرد و معمولا همه طایفه در این زمینه نقشی را برعهده دارد از تبلیغات دیواری تا کامنت گذاری در سایت های خبری. در بیان چهارمین کارکرد قابل تعریف برای احزاب می توان گفت ، احزاب نمایندگی منافع گروههای اجتماعی گوناگون را بر عهده دارند و منافع این گروه ها را به سیاست تبدیل می کنند. در این مورد نیز طوایف همین کار را انجام می دهند و به طور معمول منافع یک گروه از متنفذین یا اعضای بیشتری را برعهده دارند و پس از پیروزی به منافعی از جمله تقسیم مقام ها و سمت های دولتی بین اعضای طایفه اقدام می کنند یا دریافت تسهیلات و هر کاری که از مجازی شبه قانونی امکان انجامش باشد به نفع طایفه پیروز انجام می شود. البته باید به این نکته هم اشاره کرد که هرچند زمان تاثیرگذاری طوایف و ایل های بزرگ به سرآمده و به هیچ وجه یک طایفه یا ایل نمی تواند به صورت تکی به چنین کاری دست بزند اما در این مورد هم به جای یک طایفه، ائتلافی از چند طایفه می توانند پیروز شوند همانند ائتلاف چند حزب در دمکراسی های حزبی. اینکه طوایف کار احزاب را انجام می دهند ویژه استان کهگیلویه و بویراحمد نیست و در بسیاری دیگر از استان ها نیز چنین سازوکارهایی مشاهده می شود. اما به نظر می رسد باید این شکل سنتی از کارکرد طوایف در انتخابات را به سمت احزاب رسمی هدایت کرد تا بتوان اصل پاسخگویی و نظام پیگیری سیاست ها و منافع جمعی را به عنوان یک مطالبه اصلی رای دهندگان محقق کرد و همچنین امکان ارزیابی عملکرد و جابجایی قدرت با رقبا و در نهایت اصلاح امور در صورت بروز خطا نیز فراهم شود. *خبرنگار ایرنا استان کهگیلویه و بویر احمد